MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Ülkemizde enerji, inşaat ve özellikle elektrik kadınların yeterince var olamadıkları sektörlerin başında geliyor. ‘Bu iş erkek işi’, ‘kadın bu işi yapamaz’ gibi önyargılar nedeniyle bu işlerden uzak duran ve hayallerinin peşini bırakan kadınlar, ekonomik özgürlüklerini de kolay elde edemiyor.
Günsan Elektrik’in Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve İŞKUR Sancaktepe Hizmet Merkezi işbirliğiyle yürüttüğü “Hayatı Aydınlatan Kadınlar” projesi, özellikle elektrik sektörü gibi erkek egemen bir alanın geleneksel yapısını değiştirmek adına önemli bir adım oldu.
Elektrik sektöründe kadınlara da yer açmak, kadın erkek fırsat eşitliğine ve istihdama katkı sağlamak için 2019’da hayata geçirilen projenin mezunlarından Hülya Çınar, İstanbul Sancaktepe’de ilk dükkanını açarak, mesleğini icra etmeye başladı.
VAZGEÇMEYİ DÜŞÜNDÜM
Hülya Çınar, 40 yaşında ilkokul mezunu. 6 yıldır evli olan Çınar, ev hanımı. Evlenmeden önce çalışma hayatı olmuş ancak evlendikten sonra iş hayatını bırakmış. Bir süre ev hanımlığı yaptıktan sonra yeniden iş aramaya başlamış ancak yaş ve tecrübeden dolayı iş bulamamış. Bir gün İşkur sitesinde dolaşırken Kuvvetli Akım Tesisatçısı adında bir kurs bölümü görmüş. Sadece kadınlara özel ve elektrikle ilgili olan bu kurs ilgisini çekmiş. Hemen başvuru yapmış ve kabul edilmiş. Kursun hayatını değiştirdiğini söyleyen Çınar’ın eğitim sürecinde neler yaşadığını kendinden dinliyoruz: “İşsiz bir birey olarak kendi ihtiyaçlarımı karşılayamıyordum. Kirada oturuyoruz, faturalarımız var. Eşim inşaatta çalışıyor. Ben de ev ekonomisine katkı sağlamak istedim. Birçok iş başvurusu yaptım. Evimin yakınlarında fabrikalara da gittim. Ama yaşımdan dolayı kimse iş vermedi. Bu proje benim için bir mucize oldu. 3 ay eğitim aldık. Hem teorik hem uygulamalı. Kurs dönemlerimiz çok güzel geçti. Zorlandığımız zamanlar oldu. 13 bayan idik. Birbirimize destek olduk. Herkesin işe ihtiyacı vardı. Ev geçindirmek zorunda olanlar, borcu olanlar vardı, kenetlendik. Hocalarımızın emeği üzerimizde büyük. İlk başlarda kablolar, penseler, tornavidalar elimizde bir garip duruyordu. Zamanla onları tutmayı öğrendik. Birçok konu gördük derslerde. Priz değiştirme, uydu kablosu takma, sigorta bağlama, ışık tesisatı gibi evde olabilecek elektrik alanındaki işleri öğrendik. Zaten evde bu kursa gitmeden önce de ufak tefek tesisat işleri yapıyordum. Ama detaylı değil. Eğitim sürecinde yanlış yaptığımız zamanlar oldu. Benim elimde klemens patladı. Kabloları yanlış bağlamıştım. Vazgeçmeyi düşündüğüm zamanlar oldu. Devre çizimleri yapıyorduk. İlkokul mezunuyum. Yıllardır elime kalem almamıştım. Beceremediğim için vazgeçmek istedim ama hocalarımız çok destek oldu. Israrla elime cetveli verip o devreleri çizdirdi. Hep cesaretlendirdiler bizi. Meslek sahibi olalım diye uğraştılar. Kurs temmuz ayında bitti. Bu 6-7 aylık süreçte kendime dükkan araştırdım. Proje sahibi Günsan Elektrik kursiyerlerden isteyenlere kendi bünyesinde iş imkânı sağlıyor, dükkan açmak isteyenlere de maddi manevi destek veriyordu. Çoğu arkadaş burada işe girdi. Kimi paketlemede kimi montajda çalışıyor. Ben dükkanımı açmak ve işletmeci olmak istedim. Bu işi seyyar yapmayı düşünmedim. Ocak ayında dükkanı açtık.”
TAMİR İŞİ ARTIK BENDE
Elektrik işi erkeklerin hakim olduğu bir alan. Bu yüzden Hülya Hanım çevresinden olumsuz tepkiler almış. “Kursa başlarken çevremden olumsuz şeyler duydum. Hatta eşimin köyünden bile beni arayıp ‘Sen elektrikçi mi oldun şimdi’ gibi olumsuz imalarda bulundular. Eşim de en başta sıcak bakmıyordu. Dalga geçiyordu benimle. Erkek kardeşim var kendisi kuaför. O da beni eleştirdi. ‘Tornavida, pense ile ne işin var. Pedikür, manikür, saç kesmeyi öğren. Daha kadınlara uygun bir iş. Elektrik erkek işi.’ gibi eleştirilerde bulundu. Ben bu düşüncelere katılmıyorum. Her işi kadın da erkek de yapabilir. Ben hep bunu savundum.” diyen Hülya Hanım sözlerine şöyle devam ediyor: “İnat ettim, asla pes etmedim bu işi yapabileceğimi çevremdeki herkese kabullendirdim. Tabii şimdi de dükkana gelenler şaşıyor. Daha geçen gün elinde bozuk tost makinesiyle biri geldi. Ben hemen elime aldım. Tesisat çantam da her zaman yanımda. Kablolarına baktım. Kablolar ark yapmış. Müşteriye dedim kablolarda sorun var. Adam şaşırdı. ‘Sen bu işlerden anlıyor musun? Ben seni dükkanda duran biri sandım.’ dedi. Sonra elektrikten anladığıma inanınca makineyi bıraktı. Tamir ettim sonraki gün aldı. Arada konu komşunun da işi olur. Elimden geldiğince yapıyorum. Evdeki bozuk prizleri hallettim. Yine kardeşimin evine internet bağlandı. TV uydu kablosunu yanlış bağlamışlar. Kardeşim beni arada. Aldım çantamı gittim. Baktım konnektörü yanlış takmışlar. Çıkardım yeniden bağladım. Çalıştı. Karşılığında bana kahvaltı sözü verdiler. İnsanlar yavaş yavaş alışacaklar. Şimdilik işler iyi. Ama daha çok yeniyiz tabii. İnsanların ayaklarının alışması lazım. Eşim de arada dükkana geliyor. Nalbur bölümümüzle o ilgileniyor. Elektrik kısmı bende. Müşteri gelip 2 çarpı 3,5’luk kablo istiyor. Eşim anlamıyor. Ben biliyorum tabii.”
KADIN İSTERSE YAPAR
Kadınların isterse başaramayacaklar herhangi bir işin olmadığını vurgulayan Çınar, “Bugün kadınlar tır şoförlüğü, kaptanlık yapıyor. Hatta savaş pilotu bile oluyor. Elektrikçi mi olamayacak? Ben bu mesleği de kadınlara tavsiye ediyorum. İşlerim yoluna girdiğinde ben de kadın istihdamı sağlamak istiyorum. Kadınlar hayallerinin peşinden gitmeli bence. Önce kendilerine inansınlar. Sonra devamı gelecektir. Bana kimse inanmamıştı. Ama ben kendime güvendim. Pes etmedim. Şimdi bakın dükkanım var. Sabahları uyanıyorum ve bir işim var diyorum. Dükkana geliyorum. Burayı temizliyorum, çayımı koyuyorum ve rızkımı bekliyorum. Haftanın 7 günü açıyorum dükkanı. Burası ikinci evimiz oldu.” şeklinde konuşuyor.
ELEKTRİKÇİLİK HİÇ DE ZOR BİR İŞ DEĞİL
Hayatı Aydınlatan Kadınlar projesine katılan 43 yaşındaki İlknur Yılmaz da başarılı geçen bir eğitim sürecinden sonra elektirik sektöründe işe başlayan hanımlardan biri. Evli ve bir kız çocuğu olan Yılmaz, yaşından dolayı iş bulamadığı bir dönemde arkadaşının vasıtasıyla projeyle tanışmış. Bugün Günsan Elektrik bünyesinde çalışıyor ve işinden çok memnun. “Maddi durumum kötüydü. Çalışmam lazımdı. En başta bize iş güvencesi vermediler ama ben yine de bir meslek öğreneyim diye kızımın da desteğiyle kursa başladım. 3 ay sabah 9 akşam 4 eğitim gördük. Önce teorik dersler aldık. İlkokul mezunuyum. Yazılılarda zorlandık. Ama öğretmenlerimiz çok iyiydi. Daha sonra uygulamalı derslere geçtik. Çok eğlenceli bir süreçti. Dört dairenin zil tesisatını bağladık, kamera bağlantıları yaptık. En son Milli Eğitim Bakanlığı tarafından da sınav olduk. İşi gerçekten öğrendik mi diye bizi test ettiler. Sonuç güzel oldu. Eğitim bitince bizi Günsan bünyesine aldı. Temmuz ayında işe başladım. Şimdi makine operatörüyüm. Üç çalışanım var. Her şey yolunda.” diyen İlknur Hanım en başta hem eşinin hem de kardeşlerinin kendisine inanmadığını hatta dalga geçtiklerini söylüyor. “Eşim projeyi duyduğunda kızdı önce. Tehlikeli bir iş olduğunu çarpılabileceğimi söyledi. Kardeşlerim de istemedi. Elimde elektrik çantası pense, tornavida ile dolaşınca gülüyorlardı bana. Ama ben yaptığım işin arkasında durdum. Erkekler yapıyor ise kadınlar da yapar dedim. Kızım hep yanımda idi, bana destek oldu. Sonra işi öğrendiğimi gördükçe eşim de bana destek oldu. Geçen gün evde elektrik prizleri, düğler bozuldu. Onları yaptım. Artık usta çağırmamıza gerek kalmıyor. Etraftan komşulara da yardımcı oluyorum.” şeklinde konuşan Yılmaz, kadınların bu meslekte çoğalması gerektiğini vurguluyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Bu devirde kimseye güvenemiyorsun. Evde bir şey bozuluyor hanımlar eşleri gelsin diye bekliyor. Çünkü tesisat işlerinde erkekler çalışıyor. Ama kadınlar da bu sektörde artsa o zaman evde bir şey bozulduğunda hanımlar eşlerini beklemez kadın elektrikçiyi çağırır.”
Elektrikçiliğin zor bir iş olmadığına hatta eğlenceli yanları olduğuna da değinen Yılmaz, kadınlara bu mesleği tavsiye ediyor. Kadınların kendi ayakları üzerinde durması gerektiğini belirten Yılmaz, “Evde otururken kimse kimseye bir şey vermiyor. Kadınlarımız da çalışmak istemeli. Çabalamalı. Biz vazgeçmedik ve iş sahibi olduk. Şimdi hem mesleğim var hem de kendi ihtiyaçlarımı karşılıyorum” diyor.
HAYATI AYDINLATAN KADINLAR
Günsan Elektrik’in Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve İŞKUR Sancaktepe Hizmet Merkezi işbirliğiyle yürüttüğü “Hayatı Aydınlatan Kadınlar” projesi ilk kadın elektrik ustalarını yetiştirdi. Üç aylık teorik ve pratik eğitim kapsamında elektrikçiliğin temellerini öğrenerek, sahada uygulama da yapan 13 kadın, eğitimlerini başarıyla tamamlayarak “Kuvvetli Akım Tesisatçısı” sertifikası almaya hak kazandı. Hayatı Aydınlatan Kadınlar projesi ile elektrik sektörü gibi erkeklerin yoğun olduğu bir sektörde kadın erkek fırsat eşitliğine katkı sunmak istediklerini belirten Günsan Elektrik CEO’su Francisco Gil Garcia, “Ülkemizde kadınların işgücüne katılımı OECD ülkeleriyle karşılaştırıldığında hâlâ biraz geride. Hem bu farkı kapatmaya yardımcı olmak hem de kadınlar için yeni iş alanları yaratmak amacıyla Hayatı Aydınlatan Kadınlar projesini hayata geçirdik. Üsküdar’da kendi imkanlarıyla bir dükkan açarak elektrikçilik mesleğini icra eden Hanife Kaymaz, bizim projemizin ilham kaynağı oldu. Hanife Kaymaz gibi örneklerin çoğalması, tabuların yıkılması ve sektörün erkek sektörü algısının ortadan kalkması açısından çok önemli. Bu adımın devamının gelmesi, bu tür girişimlerin diğer kuruluşlara da örnek olması ve daha geniş kitlelere ulaşması en büyük arzumuz.” dedi.