MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
"Eğer bir bahçeniz ve bir kütüphaneniz varsa ihtiyacınız olan her şeye sahipsiniz." der ünlü yazar ve düşünür Marcus Cicero. 2016 yılından bu yana okuma kültürü ve kütüphaneler alanında yenilikçi projeler hayata geçiren Kütüp-Anne Platformu, geçtiğimiz günlerde Uşak'ın Banaz ilçesinde Agro Kütüphane'sini açtı. Bu bildiğiniz kütüphanelerden değil ama. Agro-kütüphane, ziyaretçilerine sürdürülebilir bir yaşam için gereken teorik bilgi ve araçları sunarken bu bilgilerin nitelikli uygulamalarla kalıcı hale getirilmesini amaçlıyor. Kütüphane 'tüketen toplumdan üreten topluma' mottosu ile bahçesinde ekim dikim yapılması, üretilen ürünlerin ihtiyaç sahipleriyle paylaşılması ve tohum ödünç verilmesini sağlarken birlikte üretim yapılması için ziyaretçilerine bir alan ve araç, gereç sunarak sürdürülebilir yaşamı destekliyor.
Kütüphane kavramına yeni bir perspektif katan Agro Kütüphane projesinin çıkış noktasını Kütüp-Anne Platformu kurucusu Merve Yavuzdemir anlattı: "Kütüp-Anne Platformunu 2016'da kurduğumda geçici bir süre New York'ta yaşadım. Bu arada Library Farm adında bir halk kütüphanesinin yerel halkın kütüphane kullanımını arttırmak, toplum bağlarını güçlendirmek, organik tarım hakkında farkındalık sağlamak amacı ile kütüphaneye ait arsaları tarıma açtığını gözlemledim. Ülkemizde de benzeri bir modelin faydalı olacağına inandım. Bu bağlamda Üniversite ve Araştırma Kütüphanecileri Derneği tarafından 2020 yılında düzenlenen Girişimci Kütüphaneciler etkinliğine katıldım. ABD'de gördüğüm uygulamayı ülkemiz için yeniden kurguladım ve AGRO KÜTÜPHANE olarak ilk kez bu etkinlikte projemi anlattım. Daha sonra Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Hızlandırma Laboratuvarı'nın (Accelerator Lab) Sosyal İnovasyon Destek Programı çağrısını gördüm ve başvuru yaptık. Eleme aşamalarından geçerek Agro Kütüphane Projemiz sosyal inovasyon ödülünü aldı. Ayrıca pilotlama desteği de kazandı. Haziran 2021 yılında pilotlama çalışmalarına başladık."
ÖDÜNÇ TOHUM ALINACAK
Agro-Kütüphane'nin geleneksel kütüphane fonksiyonlarını, tarımsal öğrenim ve bu öğrenimi pratiğe dönüştürme imkânı ile birleştiren bir topluluk yerleşimi örneği oluşturduğu için ödülü almaya hak kazandığını anlatan Yavuzdemir "Bu proje, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'ndan; açlığa son, nitelikli eğitim, sürdürülebilir şehirler ve topluluklar, sorumlu üretim ve tüketim, iklim eylemi, karasal yaşam ve amaçlar için ortaklıklar maddelerini de destekliyor. Agro Kütüphanesi, geleneksel bir halk kütüphanesi olmasının yanı sıra gıda okuryazarlığını geliştirmek, halkı ekolojik ve sürdürülebilir yaşam konularında bilinçlendirmek, organik gıda üretimi yapmak ve yapılan üretimi paylaşmak için ortak bir alan sunuyor." dedi.
Agro Kütüphane'nin pilot bölge olarak seçilen Uşak Banaz İlçe Halk Kütüphanesi ev sahipliğinde 7 Kasım'da açıldığını hatırlatan Yavuzdemir, "Kütüphane, BM Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Hızlandırma Laboratuvarı'nın (Accelerator Lab) desteği, Kütüp-Anne Platformu uygulama ortaklığı, Banaz İlçe Halk Kütüphanesi'nin ev sahipliği ve yerel paydaşların desteğiyle açıldı. Proje kapsamında yaşanan dönüşüm ile kütüphane binası iyileştirildi. Çocuklar için tematik bir kitap koleksiyonu Kütüp-Anne gönüllüleri desteği ile oluşturuldu. Bahçe işlerinde kullanılmak üzere eşya kütüphanesi planlandı, çevre farkındalığına destek olması adına Ziraat Mühendisi Sibel Maraş tarafından böcek oteli ve kuş evleri temin edildi. Elbette ekolojik farkındalık için yağmur suyu hasadımız ve kompost sandığımız da yerini aldı. Kütüphanemizin hizmetleri arasına içerisinde ata tohumlarının yer aldığı Tohum Kitaplığı eklendi. Özellikle covid döneminde toprağın özlemini çekmiş ve kırsala yönelmiş bir millet olarak bir halk kütüphanesinde kitap ödünç alır gibi tohum ve bitki yatağı ödünç almak çok kıymetli." şeklinde konuşuyor.
TOPLUMU BİR ARAYA GETİRECEK
Sadece çocuklar ve gençlere değil toplumun her kesimine hitap eden bir ortam hazırladıklarını dile getiren Yavuzdemir, "Çocuklar önceliğimiz olsa da bu çalışma toplumun her kesimini bir araya getirecek. Bir halk kütüphanesinde bulabilecek her türden kitap var. Ancak bu projeye özel bahçede yer alan kitaplığımızda çocuklar için tematik bir kitaplık oluşturduk. Bu kitaplıkta tarım, enerji, ekoloji, dönüşüm vb. konulu kitaplar yer alıyor. Ayrıca evinizde bulunan saksı bitkilerinizi yenisi ile takas edebileceğiniz bir festival hayal edin ya da yazın kütüphane bahçesinde kamp yaparken bir yandan böcek otelinde böcekleri gözlemlediğinizi düşünün. İlkbaharda cemreleri birlikte kutlayıp son baharda rengârenk yapraklar altında bahçede yapılan masal saatleri burayı kütüphanenin çok daha ötesine taşıyacak." diyor.
Bundan sonraki amaçlarının Agro Kütüphane standartlarını belirledikleri bir çalıştay yapmak olduğundan bahseden Yavuzdemir, şartları sağlayan kütüphanelere Agro Kütüphanesi sertifikası vermek istediklerini söyledi.
KENTSEL TARIM YAKLAŞIMINI DESTEKLİYORUZ
Kütüphanelerin özellikle son yıllarda aktif mekanlara dönüştüğüne dikkat çeken Merve Hanım, "Agro Kütüphane, bilgi ve öğrenme merkezi olan kütüphanelerin kentsel tarım yaklaşımı ile zenginleştirilmiş hali. Bu kütüphaneye gelen biri bahçede yer alan yataklardan birini ödünç alıp kütüphanenin tohum kitaplığından aldığı tohumu ekip büyütebilecek. Yan yana bitki yataklarında kendisi gibi bu alana ilgi duyanlarla iletişim kuracak. Sonunda ise ürünler ihtiyaç sahiplerine hediye edilecek ya da kullanıcılar ile birlikte tüketilecek." şeklinde konuşuyor.