MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Cemil Meriç’in de kaleme aldığı gibi, Işık Doğudan Gelir… Bugünün dünyasında bu sözü tekrarlamak ve inanmak her zamankinden çok daha önemli. Bugün Batı medeniyeti ön planda olsa da aslında bilim ve ilimin kökü Doğu’da atıldı. Doğu’nun saraylarında, rasathanelerinde ve medreselerinde yetişmiş, bilime ve sanata yön veren kişiler var.
Bu isimlerden bazılarını biliyoruz ama birçoğunun ismi ve yaptıkları hafızalarımızda yok. Bunu değiştirmek amacıyla yola çıkan Esenler Belediyesi, Doğu coğrafyasında yetişmiş, dünya tarihine yön veren 50 Türk ve Müslüman bilim insanını ‘Doğu’nun Aklına Hâkim İnsanlar’ (DAHİ) projesi sergi çalışmasıyla gençlerle buluşturuyor.
Her DAHİ’nin bir çalışmayla anlatıldığı sergi, Esenler Sanat Evi resim eğitmeni Kader Peker küratörlüğünde hazırlandı.
“Amacımız bu 50 ismi gençlere ve çocuklara tanıtmak. Ve bildikleri bazı doğruların yanlış olduğunu göstermek. Mesela Newton yer çekimini bulmadan yüzyıllar önce Biruni yer çekimin varlığından bahsetmişti. Ama bugün herkes yer çekimini bulanın Newton olduğunu biliyor. Aslında bir elmanın düşmesine gerek yoktu. Derdimiz bunları ortaya çıkarmak. Bunun gibi bir sürü ilkler ya da çalışmalar var.” diyen Kader Peker sergi içeriğiyle alakalı şunları aktardı: “Sergide birçok farklı alanda çalışma var. Duvar resimleri, heykel, tablo ve enstelasyon sanatlarını birleştirerek bir çalışma ortaya çıkardık. Tasarım aşamasında nasıl daha çok dikkat çekeriz diye düşündük. Piri Reis’i hem duvara çizdik hem heykelini yaptık. Yine Fergani’yi akvaryumun içinde canlandırdık. Çünkü Nil Nehri sularının hızını ve seviyesini ölçen bir alet yapmış.”
GEÇMİŞE SAHİP ÇIKILMALI
Sergide yakın dönemin bilinen isimleri DAHİ’ler arasında yer alıyor. Fuat Sezgin, Aziz Sancar ve Oktay Sinanoğlu bu isimlerden. Birçok farklı açıdan bugüne bir şey bırakan, ilkler gerçekleştiren isimler var. “Bu zamana kadar Türk ve İslam dünyasının bilim insanları araştırılmadı ve aydınlanmadı. Bu anlamda çalışmalar yürüten kişi Fuat Sezgin idi. Bundan dolayı onunda ismi DAHİ’ler arasında. Listede bir de ilk kadın bilim insanı yer alıyor. Meryem El Usturlabi. Fatih Sultan Mehmet’in de bu sergide yer almasına şaşıranlar var. Ama Osmanlı padişahları aynı zamanda bilim insanı idi. Mete Han’ı koyma nedenimiz ise ıslık çalan oku bulması idi. İbnü Nefis, küçük kan dolaşımını keşfetmiş. Onun salıncakta heykelini tasarladık. Salıncak ile iki akciğer arasındaki kan dolaşımını simgeledik. Kanser ve tüp bebek çalışmaları yapan ve tedavilere ışık tutan birçok isim var.” şeklinde konuşan Peker, bu kadar önemli çalışmalar yapan isimler olmasına rağmen sadece dünyaca bilinen tek ismin İbn-i Sina olmasının üzücü olduğunu dile getiriyor. Yüzyıllar önce yapılan çalışamalara sahip çıkılmadığı için bugün başka isimlerin ön plana çıktığını vurgulayan Kader, “Geleceğe yönelik kendi bilim insalarımızı tanıtmak ve bunun üzerine gitmek istiyoruz. Kendi geçmişimizde ki aydınlığı geleceğe taşıyarak aydınlık bir yolumuz olsun istiyoruz.” diyor.