LEYLA ÖZTÜRK / cumartesi@aksam.com.tr
Emici zihin dediğimiz 0-6 yaş grubunda aktif olan zihin türüdür. Çevresinde olup biteni tıpkı bir sünger gibi içine emer. Ve öğrendikleri ile kendi benliğini oluşturur. Bu yüzden okula başlamak için 7 çok geç denir. Özellikle 0-6 yaş aralığındaki çocuklar kendilerini oluşturmaya odaklıdır. Altı yaşın gelmesiyle bu içedönük yapı, yerini dışadönük yapıya bırakır.
Emici zihniyle hareket eden çocuk, yaşı 7 olmasıyla birlikte ikinci evrede sorgulayıcı zihniyle hareket etmeye başlar. Bu süreçleri iyi yönetebilmek için özellikle 0-6 yaş aralığında çocukların entellektüel gelişim aşamasında olduğunu, bilimsel alt yapı başlangıcının bu yaş aralığında oluştuğunu bilmemizde fayda var.
Sorgulayıcı zihin nasıl oluyor diye soracak olursanız, şöyle açıklayabiliriz. Evinizde kocaman bir akvaryum düşünün, bu akvaryum balıklarla dolu olsun. Akvaryumdaki tüm balıklar öldüğünde 0-6 yaş arası çocuk "Balıklar öldü!" tepkisi verir ve üzülür, ama bunu sorgulamaz. 6-12 yaş arası çocuklar ise "Balıklar neden ve nasıl öldü?" diye sorgular. Neden-sonuç ilişkisi kurabildiğinden sürekli "Neden?" ve "Nasıl?" sorularını sorar.
Çocuğu iyi tanımak, onun yaş grubu özelliklerini bilmek, onunla iletişim kurabilmek için önemlidir. Örneğin 2. Evre dönemindeki çocuğun en önemli özelliği aktif bir hayal gücünün olmasıdır. Öğrenmeye istekli olurlar. Onları yönlendirmek de yetişkinlerin görevidir. Bunun için bilimsel görevler vererek çocukları bilime yönlendirirler. Peki bilimsel görev nedir? Çocuklara her şeyin birbiriyle ilişkili olduğunu göstermektir. Örneğin su çalışmasıyla suyun gaz, sıvı ve katı halini de gözlemleyebildiğimiz için kimyadan ve suyla alakalı dünyadaki tüm döngülerden bahsedebiliriz. Bir solucanı takip ederek toprağı havalandırdığını ve bitkilerin çok daha kolay yetiştiğinden bahsedebiliriz. Çocukların keşfetmesini sağlayarak, onları merakta bırakarak öğrenmelerini sağlayın. Merak duygusunu uyandıracak, önce dinleyip sonra kendinden bir şey katmak isteyeceği sistemde çocuğunuz kendini daha kolay inşa eder. Böyle olduğunda topluma katılmaya ve sorumluluk almaya istekli olacağı için aktif durumda olacaktır. Onunla bitkilerin ve insanların büyümesi hakkında konuşun. Ya da eline bir mıknatıs verin. Ev içinde mıknatısın neyi çekip neyi çekmediğini bulmasını sağlayın.
Onunla suyu inceleyin. Bir leğenin içine su doldurun, suya dayanıklı nesneler bularak bunların hangilerinin batıp hangilerinin yüzdüğünü inceleyin. Suyla yapılan etkinliklerde çocuklar sıkılmadan saatlerce oynar. Oyunun sonunda buz kabına su doldurun ve bunu buzluğa yerleştirin. Su donduğunda dışarı çıkarın. Çözülmeye bırakın. Sonra erimiş suyu bir tencereye koyarak ocağa yerleştirin ve kaynatın. Su buhara dönüşürken çocuğunuzun güvenli bir mesafeden bunu izlemesini sağlayın. Ağırlık-hafiflik arasındaki farkı anlaması için aynı boyutlarda üç-dört nesne seçin. Hangisinin en hafif, hangisinin en ağır olduğunu tartarak bulmasını sağlayın.
Çocuğunuzla her sabah pencereden bakıp hava durumu ve mevsimler hakkında konuşun. Pencereyi açın, çocuğunuzun elini dışarıya doğru tutun. Bu sayede çocuğunuzda bir süre sonra mevsimine göre giyinme yeteneği gelişecektir. Bu tür etkinlikler çocuğunuzu mutlu edecek ve onun öğrenme hevesini arttıracaktır.