arzu.akyol@aksam.com.tr
Geçtiğimiz günlerde 75 sivil toplum kuruluşu, şiddet ve cinsel istismar mağduru çocuklarla kayıp çocuklar için bir araya geldi ve bir “yardım hattı” açılması için kampanya başlattı. Biz de kampanyanın mimarlarından Uluslararası Çocuk Merkezi’nin Çocuk Hakları Sorumlusu Işıl Erdemli’yle “Bir Telefonla Kayıp Çocuklara Son” imza kampanyasını konuştuk.
Kayıp Çocuk Yardım Destek Hattı açılması için bir imza kampanyası başlattınız. Kampanyanın bileşenleri kimler?
Uluslararası Çocuk Merkezi (UÇM), 2004 yılından beri dernek statüsünde çocuk hakları alanında çalışıyor. Bu kampanyayı da ÖZGEDER (Özgürlüğünden Yoksun Gençlerle Dayanışma Derneği) ortaklığıyla başlattı. Ancak şimdi sayımız çok arttı. 75 üyesiyle “Çocuğa Karşı Şiddeti Önleme Ortaklık Ağı”, 35 üyesiyle “Çocuğa Yönelik Ticari Cinsel Sömürü ile Mücadele Ağı” ve 50’yi aşkın üye avukatıyla ÇAÇAV (Çocuk Alanında Çalışan Avukatlar Ağı) kampanyanın ortağı. Şu ana kadar 2 bin 481 imza toplandı.
Kampanyanın amacı ne?
Amacımız, çocuğa karşı şiddet ve kayıp çocuklar alanında uzmanlaşmış kişiler tarafından işletilen, ailelere ve çocuklara psikolojik, yasal, idari ve sosyal yardımlar sunabilen ve yönlendirme yapabilen bir hat oluşturmak. Yani hattın sadece polis ve jandarmayla değil, Milli Eğitim Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Barolar, Savcılık gibi tüm ilgili kurumlar arasında koordinasyonu sağlayabilen ve vaka takibi yapabilen bir hat olması. Her vakanın şartları ve
Mevcut hatlar yeterli değil mi? Böyle bir hatta neden ihtiyaç var?
Türkiye’de “kayıp çocuklar” meselesi daha çok güvenlikle ilgili bir mesele olarak görülüp “155 Polis İmdat” aranıyor ve çocuğun aranma/bulunma süreci başlamış oluyor. Bunun yanında çocukların da arayabileceği Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın “Alo 183” hattı var ancak bu hat da sadece çocuklar için değil, kadın, çocuk, engelli, yaşlı, şehit yakınları ile gaziler ve gazi yakınları gibi tüm dezavantajlı gruplar için kurulmuş. O nedenle çocuğa karşı şiddet ve kayıp çocuk konusunda uzmanlaşmış bir hat değil. Daha çok emniyet ve jandarmayla koordinasyon halinde acil müdahale sağlıyor. Bu da çok önemli ama bizim talep ettiğimiz hat biraz daha uzmanlaşmış bir hat.
ÇOCUKLAR NEDEN KAYBOLUYOR?
- Şiddet, istismar, zorla/erken evlilik, yoksulluk ve bununla bağlantılı olarak çalışmak için sokağa çıkmak gibi durumlar nedeniyle evden ya da kurumlardan kaçıyorlar.
- Ebeveynlerden biri tarafından kaçırılıyorlar.
- Çocuk ticareti yapan şebekeler tarafından ya da yasadışı faaliyetlerde kullanılmak üzere kaçırılıyorlar.
- Zihinsel engelli olması gibi nedenlerle kaybolabiliyorlar.
- Suriye ve Afganistan örneğinde olduğu gibi savaş nedeniyle ülkelerinden ayrılmak zorunda kalan refakatsiz mülteci çocuklar kaybolabiliyor veya kaçırılabiliyor. Üstelik kendi dillerinde yardım alabilecekleri bir hat da yok.
BİNLERCE ÇOCUK KAYIP
TUIK bir yılda kaybolup bulunan çocukların sadece 2015 yılında 17 bin 706 olduğunu söylüyor. Son 4 yılın toplamıysa 65 bin 94. Bunların yanında bir de evden ve kurumdan kaçan çocuklar var. 2015 yılında, yine en az 3 bin 10 çocuk evden kaçmış. Bunların çoğunluğu kız çocuğu ve 15-17 yaşları arasında. Kurumdan kaçanların toplam sayısı ise bin 216. Bu rakamlar resmi istatistikler. Gerçek rakamlarsa bunun biraz üstünde olabilir.
NE YAPMALI?
- “Benim çocuğumun başına gelmez” diye düşünmeyin ve çocuğunuzu korkutmadan bilgilendirin.
- Yabancılardan kesinlikle yiyecek ve hediye almaması ve onlarla hiçbir yere gitmemesi gerektiğini öğretin.
- Çocuğunuza istemediği bir hareketle karşı karşıya kaldığında utanmaması ve avazı çıktığı kadar bağırması gerektiğini öğretin.
- Kendisini rahatsız eden ya da kişisel sorular soran biri olursa mutlaka aileden birine söylemesi gerektiğini bilsin.
- Evden, bahçeden, parktan, arkadaşın evinden ayrılırken mutlaka aileye haber vermesi gerektiğini öğretin.
- Çocuğunuzun adını, adresini, size ulaşabileceği telefon numarasını ezberlemesini sağlayın, 155’i çevirmesini öğretin.
- Yalnız kalabilecek kadar büyükse, kapıyı kilitlemesini ve kapıyı çalan kişiye evde yalnız olduğunu söylememesini tembihleyin.
- Elinizde her zaman çocuğunuzun son halini gösteren bir fotoğraf ve çocuğunuzun parmak izi olsun.
- Çocuğunuzun ne giydiğini bilin.
- Çocuğunuzun arkadaşlarını ve onların ailelerini mutlaka tanıyın. Adreslerini ve telefonlarını not edin.
- Çocuğunuzun DNA’sını belirleyecek kan, saç teli gibi bir şeyi muhafaza edin.