MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Sömestir tatili devam ediyor. Herkesin evde bulunduğu bu dönemde, çocukların eğitimlerini sürdürmeleri ve kaliteli zaman geçirmeleri çok önemli. Öte yandan bu süreç, anne ve babaların çocukları ile olan iletişimlerini güçlendirmeleri için de bir fırsat. "Evde neler yapabiliriz?" diyenler için Keşif Dünyası'nın bir takım önerileri var. Herkesin evinde bulanan basit malzemelerle yapılabilecek deneyleri sıralayan Keşif Dünyası ile çocuklar bilimin kapılarını aralayacak. Deneylerin; çocukların gözlem yapma, ölçme, önceden tahmin etme, verileri yorumlama, bu verilerden bir sonuç çıkarma ve karara varma gibi becerilerine katkı sunacağını belirten Keşif Dünyası Proje Koordinatörü Tuba Karabey, Akşam Cumartesi için bu deneylerden bir kaçını anlattı.
NİŞASTADAN YAPIŞTIRICI YAPMAYI ÖĞRENİYORUZ
Gereken Malzemeler: 8 gr mısır nişastası, 30 ml su, küçük bir tencere ve 2 adet kağıt
Deneyin Yapılışı: İlk olarak nişasta ve suyu karıştırın ve bu karışımı tencerenize dökün. Mısır nişastası ve su bileşimini karıştırarak orta ateşte ısıttıkça ortaya jel halinde bir madde çıkacak. Elde ettiğiniz bu jeli, şimdi kağıtlarınızı birbirine yapıştırmak için kullanabilirsiniz.
GEZGİN RENKLER
Gereken Malzemeler: 3 farklı renkte gıda boyası, 5 adet su bardağı, kağıt havlu ve su
Deneyin Yapılışı: Öncelikle 5 su bardağını yan yana gelecek şekilde dizin. Sonra birinci, üçüncü ve beşinci sıradaki bardakların içine su doldurun. Bu 3 su bardağının içine koyduğunuz suyu, gıda boyaları ile tek tek renklendirin. Birazdan bu bardaklarda bulunan renklendirilmiş suları, bardakları birbirinin içine dökmeden nasıl karıştırabileceğimizi göreceğiz. Kağıt havlunuzu iki defa uzunlamasına katlayarak ince bir şerit haline getirin. Daha sonra bir defa da ortasından katlayarak kısaltın. Katladığınız kağıt havluları bir ucu renklendirilmiş suya, diğer ucu da hemen yanındaki boş bardağa gelecek şekilde konumlandırın. Düzeneğinizi bu şekilde kurduktan sonra, renklendirilmiş suların kağıt havlu tarafından emildiğini ve yavaş yavaş boş bardaklara ulaştığını gözlemleyeceksiniz. İşte bardakları hareket ettirmeden renkleri karıştırmayı başardınız.
MEŞRUBATLARDAKİ ŞEKER MİKTARINI ÖLÇÜYORUZ
Gereken Malzemeler: Bir miktar oyun hamuru, 2 adet pipet, 4 adet cam meşrubat bardağı, bir kutu küp şeker, 3 şişe meşrubat (çay/kola/meyve suyu), su, 1 adet keçeli kalem ve cetvel
Deneyin Yapılışı: Meşrubatların içerdiği şeker miktarını kendiniz de ölçebilirsiniz. Ancak bunun için öncelikle, sıvı içinde kullanabileceğiniz bir ölçüm aleti yapmanız gerekiyor. Oyun hamurunuzdan bir parça alıp, kiraz büyüklüğünde bir top haline getirin. Şimdi oyun hamurundan yaptığınız topunuzu pipetinizin bir ucuna saplayarak yerleştirin. 4 meşrubat bardağını yan yana sıralayarak su ile doldurun. İkinci bardağa 5 adet, üçüncü bardağa 8 adet, dördüncü bardağa ise 15 adet küp şeker koyarak karıştırın ve şekerin suda çözünmesini sağlayın. İlk olarak pipet ve oyun hamuru kullanarak yaptığınız ölçüm aletini, oyun hamuru kısmı aşağıda kalacak şekilde, içinde şekersiz su olan birinci bardağa koyun. Cetvelinizi bardağa yatay şekilde yerleştirin. Pipetin cetvele değdiği noktayı, yine pipet üzerine keçeli kalemle işaretleyerek belirleyin. Aynı işlemi, içinde şeker olan bardaklarda da şeker miktarı sırasıyla tekrarlayın. Bu işlemleri yaptıktan sonra, içinde şeker olmayan bardak için koyduğunuz çizginin en yukarıda olduğunu fark edeceksiniz. Sudaki şeker oranı arttıkça da çizginiz ile pipetin ucundaki oyun hamuru arasındaki mesafe azalmış olacak. Dolayısıyla, içinde en fazla şeker olan su için koyduğunuz işaret en altta yer alacak. Deneyin ikinci aşamasında ise içinde şekerli su bulunan bardaklarınızdaki suyu boşaltarak yerlerine çay, kola ve meyve suyu doldurun. Kola ya da başka gazlı içecekleri bu deneyde kullanmadan önce gazlarının tamamen uçmuş olduğundan emin olun. Şimdi deneyin ilk bölümünde yaptığınız gibi, ölçüm aletinizi her bir meşrubat içine tek tek koyun. Pipetin ne kadar battığına bağlı olarak ve çizdiğiniz çizgilere dayanarak hangi içecekte ne kadar şeker olduğunu artık anlayabilirsiniz.
SIVILARIN ASİDİK OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Gereken Malzemeler: 1 adet kırmızı lahana, 1 lt sirke, 1 lt limon suyu, 0.5 ml su, 3 adet çay bardağı, 1 adet süzgeç ve 1 adet bıçak
Deneyin Yapılışı: Bu deneyde farklı sıvıların asitlik derecesini nasıl tespit edeceğimizi öğreneceğiz. İlk olarak kırmızı lahanayı küçük parçalar halinde kesin. Daha sonra parçalanmış lahana yapraklarını ısıtılmış suda bir süre bekletin. Lahananızın suya rengini vermesini sağlayın. Suyun, lahananın mor rengini aldığından emin olun. Lahana suyunu süzgeçten süzerek çay bardaklarına doldurun. Normalde mor renk olan lahana suyu, içine asidik bir madde eklendiğinde kırmızı bir renge döner. Şimdi hangi sıvıların asidik olduğunu deneyerek görelim. Birinci çay bardağınıza biraz sirke dökün. Lahana suyu, kırmızımsı bir renk alacaktır. Bu renk, sirkenin asidik olduğu anlamına gelir. Bu kez aynı uygulamayı limon suyu ile tekrarlayın. Limon suyu da asidik olduğu için lahana suyu pembemsi bir renge bürünecektir. Üçüncü bardağınıza da sadece su dökün. Lahana suyunun renginin sadece biraz açıldığını ama kırmızı olmadığını göreceksiniz. Bu da suyun asidik özellikte olmadığı anlamına geliyor. Bu deneyi süt, zeytinyağı ve farklı sıvılar kullanarak da tekrarlayabilir, hangi sıvıların asitlik derecesinin yüksek olduğunu öğrenebilirsiniz.
DİŞ MACUNU DİŞLERİMİZİ NASIL KORUR?
Gereken Malzemeler: 1 adet yumurta, diş macunu, 1 adet diş fırçası, 1 su bardağı kadar sirke, 1 adet su bardağı ve 1 adet keçeli kalem
Deneyin Yapılışı: Bu deney ile fırçalamadığımızda dişlerimize neler olabileceğini göreceğiz. Önce keçeli kaleminizle yumurtanızı tam ortadan çizerek iki bölüme ayırın. Sonra ayırdığınız bölümlerden birine yine keçeli kaleminizle küçük bir işaret koyun. Şimdi diş fırçanıza bir miktar diş macunu dökerek, yumurta üzerinde işaretlediğiniz bu kısma diş macununuzu sürün. Yumurtanızı bu şekilde 3 dakika bekletin. 3 dakika geçince, diş macununuzu bir peçete yardımı ile yumurtadan silin. Yumurtanızı, bardağınızın içine yerleştirdikten sonra, üzeri tamamen kapanacak şekilde sirkenizi dökün. Bu işlemi 2 gün tekrarlayın. 2 gün sonra baktığınızda yumurtanın diş macunu ile fırçalanan kısmının sertliğini ve sağlamlığını koruduğunu, fırçalanmayan bölümün ise yumuşamış olduğunu göreceksiniz.
"EVDE KEŞİF DÜNYASI" HAKKINDA
Henkel, Keşif Dünyası projesi kapsamında öğrencilere ücretsiz bilim atölyeleri düzenleniyor. Ancak pandemi koşulları dolayısıyla ülkemizde eğitim, bir süredir uzaktan eğitim modeli ile gerçekleşiyor. Keşif Dünyası da bu dönemde deney videolarıyla çocuklara ekranlardan ulaşıyor. Videoların çekimleri, Keşif Dünyası'nın Darüşşafaka Eğitim Kurumları bünyesinde yer alan merkezinde yapıldı. YouTube platformunda bulunan Henkel kanalı üzerinden yayınlanmaya hazır hale getirildi. Şimdi tüm çocuklar, YouTube platformunda bulunan Henkel kanalında "Keşif Dünyası" yazarak "Evde Keşif Dünyası" videolarını izleyebiliyor.