DR. SEVDA SARIKAYA / sevda.sarikaya@stargazete.com
Geçen hafta antioksidanların yaşlanmayı geciktirici etkisinden söz etmiş, antioksidanların Alzheimer hastalığından koruyucu rolünü yazmıştım. Alzheimer hastalığına bağlı beyin hücre ölümünde ve hücreler arası bağlantı kaybında, oksidatif stres adını verdiğimiz toksik bazı maddelerin artışının yarattığı dengesizliğin de etkisi olduğu düşünülüyor. Oksidatif strese sebep olan toksik bileşenlere OKSİDAN adı verilir. Bunlar vücudumuza giren besinleri yakıt olarak kullandığımız sırada ortaya çıkan ve hücrelerimize zarar veren serbest radikallerdir. Serbest radikallerin zarar verici etkisini ortadan kaldıran maddelere ise ANTİOKSİDAN denilir. Bu nedenle Alzheimer hastalığından korunmada antioksidanların rolü olduğu düşünülüyor. İlk yazımda antioksidan içerikli vitaminlerden E ve C vitamini hakkında bilgiler vermiştim. Bugün de Beta Karoten ve Resveratrol ile mitokondriyi hedef alan antioksidanlardan söz edeceğim sizlere.
BETA KAROTEN
A vitamininin öncü maddesidir. Antioksidan özelliğini lipid peroksidasyonu sonucu oluşan serbest radikaller üzerinden etki ederek gösterir. Journal of Alzheimer's Disease dergisinde 2012 yılında yayımlanan bir çalışmada erken evre demans hastalarının kanında beta karoten ve C vitamini miktarının düşük olduğu gösterilmiştir. Aynı dergide yayımlanan bir diğer metaanaliz çalışmasında ise E vitamini, C vitamini ve beta karoteni yeterli miktarda içeren bir diyet ile beslenmenin, Alzheimer hastalığı riskini düşürebileceği belirtilmiştir.
İçeriğinde beta karoten bulunan bazı gıdalar: Havuç, balkabağı, kayısı, kabak, patates, dolmalık biber
RESVERATROL
Resveratrol oldukça güçlü bir antioksidandır. Resveratrol içeren besinleri diyetinizde bulundurmanızı özellikle tavsiye ediyorum. Siyah üzümün kabuğu, ananas, yer fıstığı içerisinde bol miktarda bulunmaktadır.
MİTOKONDRİYİ HEDEF ALAN ANTİOKSİDANLAR
Mitokondri hücre içerisinde bulunan ve hücrenin ihtiyacı olan enerjiyi sağlayan en önemli organeldir. Alzheimer hastalığının patogenezinde mitokondride gelişen bir takım değişikliklerin de rol oynadığı düşünülmektedir. Aslında genel olarak yaşlanma ve hücre ölümünde bu organelin rolünün çok büyük olduğu saptanmıştır. Mitokondri içerisinde, enerji oluşumu sırasında serbest radikallerin artışı hücrelere zarar verir. Bazı antioksidanlar mitokondri içerisinde gelişen serbest radikallere yöneliktir. Kısaca bu antioksidanlara ve hangi besin gruplarında bulunduklarına göz atarsak;
* ALFA LİPOİK ASİT: Eğer sağlıklı besleniyorsak vücudumuz bizim için yeterli olacak miktarda alfa lipoik asit üretecektir zaten. Yine de hangi besinlerin içerisinde bulunduğuna dair birkaç örnek verirsek; kırmızı et, sakatatlar (karaciğer, böbrek), domates, ıspanak, bezelye, brokoli
* KOENZİM Q10: ALS ve Huntington hastalığı gibi nörolojik hastalıklarda ek destek olarak verilen koenzim Q10 aslında bir antioksidandır. Kırmızı et, soya fasulyesi, susam, yer fıstığı, antep fıstığı, yağlı soğuk deniz balıkları, brokoli ve karnabahar koenzim Q10 içeren besinlerdendir.
* SELENYUM: Diğer antioksidanlarla beraber alındığında daha etkilidir. Ayçekirdeği, yumurta, soğan, sarımsak, tahıllar, kırmızı et, beyaz et, istiridye selenyum içeren besinlerdendir.