YELİZ COŞKUN / yeliz.coskun@aksam.com.tr
SAĞLIKLI BİR KAHVALTI NASIL OLMALI?
300-500 kalori arasında planlanan besin ögelerince çeşitlendirilmiş (karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral) olmalıdır. İşte sizler için sağlıklı kahvaltı örneği: Şekersiz çay/bitki çayı, 1-2 tane haşlanmış yumurta, 1 dilim beyaz peynir, 5-6 adet zeytin, mevsiminde sebze ve yeşillik (limonlu, tuzsuz), 1 dilim esmer ekmek (tam buğday/çavdar).
ARALIKLI ORUÇ UZUN VADELİ UYGULANMAMALI Dr. Öz’ün tartışma yaratan açıklamasının ardından ‘Aralıklı oruç’ gündeme geldi. Peki nedir bu yöntem? Diyetisyen Gizem Gençyürek, AKŞAM Cumartesi için anlattı. Aralıklı oruç, daha çok hangi besinleri yemenizi değil de hangi saatlerde yemeniz gerektiğini belirliyor. Birkaç farklı modeli var. Bu beslenme tarzında uzun süre açlık durumu söz konusudur. Yapılan çalışmalarda da bu yöntemle oluşan kilo kaybının beslenme düzeninden değil, alınan kalorinin kaybedilen kaloriden az olması nedeniyle oluşan farktan kaynaklandığı ortaya çıkardı. KISITLI DİYETLERE GÖRE CAZİP Bu tarz beslenme düzeni uygulandığı süre boyunca kilo kaybı sağlamakla birlikte uzun vadede sürdürülebilir değildir. Bu beslenme şeklini uygulama isteğinin başında kişilerin klasik diyet yöntemlerinden sıkılmış olması ve değişik yöntemlerle kilo kaybı isteği geliyor. Bu beslenme şeklinin temel mantığında diyet kısıtlarından çok beslenme saatiyle ilgili kısıtlar bulunduğundan son dönemde insanlar için cazip hale geliyor. Yapılan bazı çalışmalarda bu yöntemin kilo kaybını destekleyen hormon değişikliklerine de neden olduğu bilinmektedir. İnsülin hormonun azalması, büyüme hormonu seviyelerinin artırılması gibi. Aralıklı orucun uzun süre aç kalmanın bazı sağlık sorunlarına neden olduğu çalışmalarda mevcuttur. Sağlıklı bireyler için denenebilir ancak uzun süre devam ettirilebilir bir yöntem olduğunu düşünmüyorum. KİMLER UYGULAYABİLİR? Herhangi bir hastalığı bulunmayan sağlıklı kişiler deneyebilir. Hastalığı olmayan ancak hamile kalmayı düşünenler, gebe ve emziren kişiler için uygun değildir, çocuklar ve zayıf kişiler için uygun değildir. Tüm bunların yanında kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Özellikle çocuklar ve kilo vermek isteyenler için günün en önemli ve atlanmaması gereken öğünüdür. 16-8 diyetinde günün 16 saati oruç tutmak, yani hiçbir şey yememek gerekiyor. Yemek yenebilen 8 saatlik aralık için genelde öğlen 12 ile akşam 8 arası tercih ediliyor. n 5-2 diyetinde haftanın arka arkaya olmayan iki günü, günlük alınması gereken kalorinin sadece yüzde 25’i alınıyor. n 24 saatlik oruçta da haftanın ya da ihtiyaca göre sadece ayın bir günü hiçbir şey yenmiyor. DR. MURAT TOPOĞLU: OBEZİTE ORANINI ARTIRIYOR ‘Kahvaltı yapılmamalı’ görüşüne katılmıyorum. Sabah kahvaltısını yapmayan kişilerde kilo alımı yüzde 80-85 oranında daha fazla görülüyor. Çünkü bu kişiler öğlen, akşam ve gece daha fazla gıda tüketiyor. Sonunda da obezite kaçınılmaz oluyor. Ekmek, peynir, domates gibi besinlerle kahvaltı yapmayanlara bir adet meyve öneriyorum. Kahvaltıdan önce acı Türk kahvesi ya da filtre kahve içilmesini de çok doğru bulmuyorum. Yediğiniz saatten daha çok, ne yediğiniz önemli. Size kilo aldıran akşam saatlerinde yağlı besinler tüketmek. NÖROLOG DR. MEHMET YAVUZ: İŞİN DOĞRUSU KİŞİYE GÖRE DEĞİŞİR Kahvaltının yararlı olduğunu savunan taraf, “Vücudumuz gece boyunca büyüme ve tamir amacıyla bol miktarda enerji harcar. Dengeli bir kahvaltıyla enerjinin yanı sıra protein ve kalsiyum seviyemizi gün başlarken takviye etmiş oluruz” düşüncesini temel alır. Aksini savunanlar ise araştırma sonuçlarına göre kahvaltının obeziteye yol açtığına, metabolizmayı yavaşlattığına ve kan şekerinin yükselmesine sebep olduğunu söyler. Hatta bunların gevrek markalarının ortaya çıkardığı çok iyi bir algı operasyonu olduğuna dikkat çeker. YAŞ ARTTIKÇA ÖĞÜNÜ AZALTIN Burada tek bir doğrudan söz etmek çok doğru olmaz. Çünkü doğru olan, kişinin yaşına, koşullarına, sağlık durumuna göre değişkenlik gösterir. Yaş ilerledikçe öğün sayısı azalmalıdır. Çünkü yaşın ilerlemesiyle birlikte metabolizma yavaşlar, yorulur ve kilo almaya meyilli olur. Bu noktadan hareketle yetişkinliklerde tek öğün yeterlidir demek doğrudur. En doğru zaman aralığı ise ikindi ile akşam arasıdır. BEŞİKTAŞ KAHVALTICILAR SOKAĞI’NDAN CAFE FARUK’UN SAHİBİ İSMAİL EKER: MUAZZAM KAHVALTIMIZI DÜNYAYA TANITMALIYIZ Dr. Mehmet Öz’ün kahvaltı yapmanın gereksiz olduğu ve yasaklanması gerektiği yönündeki açıklamasını mantıksız buluyoruz. Unuttuğu bir şey var, biz Anadolu insanıyız. Millet olarak kahvaltısız bir hayatı kabul edemeyiz. Yurdumuzun bir ucundan diğer ucuna kadar yerleşmiş olan kahvaltı kültürümüzü yok etmeye çalışmak beyhude bir çabadır. Yurdumuza turist olarak gelen insanlara sevdirdiğimiz kahvaltı kültürümüzü bence daha da geliştirerek dünyaya tanıtmalıyız. Sonuç olarak güzel bir kahvaltı güne güzel başlamanın püf noktasıdır. A MİLLİ ERKEK BASKETBOL TAKIMI DİYETİSYENİ ALİ ONUR DURAN: KAHVALTI YAPANLAR, DİĞER ÖĞÜNLERDE SAĞLIKLI BESLENİYOR Kültürel ve ülkelere göre farklılık gösteren kahvaltı günün ilk ve en önemli öğünüdür. Yapılan araştırmada sağlıklı kahvaltı seçenekleriyle güne başlayan bireylerin diğer öğünlerinde de sağlıklı alternatifler tercih ettiği gözlemlenmiştir. TURGAY RENKLİKURT: YAĞDAN DEĞİL VİTAMİNDEN ZENGİN OLSUN İnsan vücudu mükemmel bir yaradılış örneğidir. ‘Kahvaltı yasaklansın’ demek insanlık suçudur. Gece uyku süresinde vücut organizması elektrolit, sıvı ve vitamin kaybeder. Uyandığın zaman bu yüzden vücut temel aminoasitlere ihtiyaç duyar. Yani proteinlere, minerallere ve vitaminlere… Bu eksiklerde kahvaltıyla giderilmelidir. Yağdan değil vitaminlerden zengin bir kahvaltı yapılmalıdır. Araştırmalara göre vücut besinlerinin yüzde 50’si meyveden, yüzde 40’ı taze sebzeden, yüzde 6’sı kuruyemiş ve baklagilden, yüzde 2’si ise et, balık ve yumurtadan oluştuğu takdirde organizmada yağ asidi, çöp birikmez. DYT. AYÇA KAYA: YASAKLANACAKSA AKŞAM YEMEĞİ YASAKLANSIN Amerikan kültüründe gördüğümüz; bol şekerli, yağlı ve işlenmiş yiyeceklerden oluşan bir kahvaltıyı elbette önermeyiz. Ancak doğru içerikte bir kahvaltının kalıcı bir zayıflama için çok önemli olduğunu söyleyebilirim. İşte size sağlıklı kahvaltıya dair püf noktaları: Hamur işlerini hayatınızdan çıkarın. 1 yumurta, 2 dilim az yağlı peynir, 10 tane zeytin, bol yeşillik ve 1 dilim esmer ekmek tükettiğinizde, gün içindeki diğer öğünlerde daha az yediğinizi fark edeceksiniz. Reçel tüketmeyin. Kısacası ‘kahvaltıda şarküteriye hayır’ diyoruz… Her şey bir kenara yasaklanacaksa akşam yemeği yasaklansın.
Bu konuyu sporcular için ele alacak olursak, günlük beslenme planı, o gün ki antrenman ve maç programlarıyla bir uyum içerisinde olmalıdır. Kahvaltıyla güne başlamak sporcunun diğer öğünlerdeki enerji alımını, antrenman boyunca sürdürülebilir enerjiye ulaşabilmesini, sakatlanma dönemlerinde toparlanmanın daha hızlı gelişmesini etkiler. Sağlıklı bir sporcu kahvaltısında, antrenman boyunca enerjisini yüksek tutacak tam tahıllı ekmek çeşitleri, yulaf, meyve, kuruyemiş ve avakado gibi enerjisi yüksek olan besinlerden tercih edilmelidir. Unutulmamalıdır ki kahvaltı dünyanın her yerinde kabul görmüş ve kültürel farklılıklara uğramasına rağmen öneminden hiç bir şey kaybetmemiştir.