DR. SEVDA SARIKAYA / sevda.sarikaya@stargazete.com
Okullar bazı bölgelerde tatil edilirken bazı bölgelerde hâlâ açık. Vaka sayısının tahmin edilenin çok daha üstünde olduğu düşünülüyor. Çünkü yeterli miktarda test yapılmıyor. Grip semptomları ile hastaneye başvuran hastaların birçoğu test yapılmadan evlerine gönderiliyor. Dünyanın birçok bölgesinde vaka varken en geç Türkiye’de görülmüş olması ise büyük başarı. Hastaların büyük çoğunluğu enfeksiyonu hafif atlatıyor. Bu yazımda, ABD’nin önemli sağlık kuruluşlarından olan CDC’nin (Centers for Disease Control and Prevention) COVID-19 konusunda merak edilenlerle ilgili açıklamalarını özetleyeceğim.
COVID-19 nedir?
Koronavirüs-2019 (COVID-2019) yeni tanımlanan bir koronavirüs türüdür. Aynı virüs ailesinden olan ve hafif soğuk algınlığına neden olan NL63, OC43, HKU1 ve 229E’den farklıdır.
COVID-19’un neden olduğu gribin bulgularının diğer griplerden farkı nedir?
Pek farkı yoktur. Akciğerleri etkilerse nefes alma zorluğuna sebep olarak kötü sonuçlar doğurabilir. Kabaca görülen bulgular;
• Yüksek ateş
• Öksürük
• Burun akıntısı
• Nefes alma zorluğu
COVID-19 nasıl yayılıyor, nasıl korunabiliriz?
Temel yayılımı insandan-insana ve solunum yolundan yayılan damlacıklar aracılığıyla oluyor. Damlacıkların bize ulaşmasını engellemek için alabileceğimiz önlemler;
• İnsanlarla aramızda en az 1,5-2 metre mesafe bırakmalıyız.
• Mümkün olduğunca elimizi dışarıdaki objelere değdirmekten kaçınmalıyız. Çünkü hasta bireyin eline bulaşan damlacıklarda bulunan virüsler, yakın zamanda ellediği objelerde de bir süre canlı kalabilirler.
• Çok sık ellerimizi yıkamalıyız. Yıkayamıyorsak içeriğinde yüzde 60 alkol olan el dezenfektanı kullanmalıyız.
• Elimizi yüzümüze değdirmemeliyiz.
• Hasta olanlar mümkün olduğunca evde istirahat etmeli, kalabalık yerlerden ve insan temasından kaçınmalılar
• Öksürürken ya da hapşırırken kolumuzla ağzımızı kapatmalıyız (elle değil, elimizi her yere değdirdiğimizden bulaşıcılığı daha da artırırız)
Maske kullanmak COVID-19’dan korunmaya yardımcı olur mu?
Bu çok sorulan bir soru. Bu nedenle CDC buna açıklık getirmiş. Ve hastalıktan korunmak için maske kullanımını ÖNERMİYOR. Maskeyi ancak COVID-19 hastaları başkalarına bulaştırmamak için ya da onlarla temasta bulunan sağlık profesyonelleri kendilerini korumak için kullanmalılar şeklinde öneriyor. Ayrıca maskenin uzun süre kullanımı nemli bir ortam yaratacağından faydadan çok zarar verebilir deniliyor. Zaten sağlık profesyonelleri maske kullandıklarında belli aralıkla atıp, yenisini kullanıyorlar.
Hastalığın bulgu göstermediği, 14 güne kadar uzayabilen kuluçka döneminde bulaştırıcılık var mıdır?
Bulaşmanın en yoğun olduğu dönem aktif hasta olunan dönemdir. Bazı vakalarda kuluçka döneminde bulaşma mümkün olmakla birlikte, ana bulaşma dönemi bu dönem değildir.
COVID-19’un yaşa göre dağılımı nasıldır?
Şu ana kadar bildirilen çocuk vaka sayısı, erişkine kıyasla çok az. Erişkinlerde ise ağır seyreden hastaların çoğu 60 yaş üstü ya da beraberinde başka hastalıkları olan kişiler. Erkek vaka sayısı kadınlara kıyasla bir miktar daha fazla.
COVID-19 için risk grubunda olanlar kimlerdir?
• 60 yaş üstü bireyler
• Kronik başka hastalığı olanlar (kalp hastalığı, diyabet, akciğer hastalığı gibi)
• Bağışıklık sistemi problemi yaşayanlar ya da bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar
• Hamileler