MERVE YILMAZ ORUÇ / merve.oruc@aksam.com.tr
Evlerimize kapandığımız iki yıllık Covid salgını sonrası 2022'de hayat baş döndürücü bir hızla normale döndü. Dünyada neler olup bittiğini, Türkiye'de bu yıl içinde yaşanan güzel gelişmeleri, sporda Türk sporcuların aldığı başarıları, kültür sanat hayatında yaşananları ve elbette bu yıl veda ettiğimiz ünlü simaları sizler için kaleme aldık. Ne olursa olsun "Hayat varsa her zaman umut vardır." Hoş geldin, 2023...
KÜLTÜR VE SANAT DOLU BİR YIL
Yılın en önemli kültür olaylarının başında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Türkiye'nin uluslararası marka değerine katkıda bulunmak amacıyla düzenlenen Türkiye Kültür Yolu Festivalleri geliyor. Bu yıl beş şehir, tiyatrodan edebiyata, resimden müziğe kadar birçok farklı dalda üç binin üzerinde kültür etkinliği ve on beş bine yakın sanatçıyı ağırladı. 16 Eylül-23 Ekim'de gerçekleşen festivallerde dünyaca ünlü sanatçılar yer aldı. Beyoğlu Kültür Yolu Festivali olarak yola çıkan ve bu yıl Ankara, Diyarbakır, Çanakkale ve Konya'nın da dahil olduğu Türkiye Kültür Yolu Festivali, 2023 yılında İzmir, Adana ve Gaziantep'te de gerçekleşecek. Yusuf İslam festival kapsamında Türkiye'de ilk konserini verdi.
SANAT NEFES ALDI
17. İstanbul Bienali, 17 Eylül-20 Kasım tarihleri arasında gerçekleşti. Küratörlüğünü Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh'in üstlendiği bienalde dünyanın farklı bölgelerinden 500'ün üzerinde katılımcı yer aldı.
Bağımsız Sanat Vakfı tarafından organize edilen 4. Uluslararası İstanbul Trienali'de Türkiye'den ve dünyadan 31 sanatçının katılımıyla gerçekleşti. "İstanbul 4. Uluslararası Halk Müzikleri Festivali" 4- 6 Ekim tarihleri arasında düzenlendi. İspanya'dan Buika, İran'dan Alireza Ghorbani ve Türkiye'yi temsilen İrfani Türküler AKM'de konser verdi.
SERGİLER GÖZ KAMAŞTIRDI
Ciltleri, yazı karakterleri ve süslemeleri ile her biri sanat eseri olan 70'ten fazla el yazması Kur'an-ı Kerim, "Kutsal Risâlet" Yazma Mushaf Sergisi ile AKM'de ziyaretçilerle buluştu. Tamamına yakını ilk kez sergilenen ve el işçilikleriyle göz kamaştıran Mushaf-ı Şeriflerden oluşan sergi, Ramazan ayı boyunca AKM Galeri'de açık kaldı.
Demet Akbağ'ı 15 yıl sonra sahneye döndüren Yılmaz Erdoğan'ın yazdığı Aydınlıkevler 2022'nin dikkat çeken tiyatro oyunlarındandı. Yılın en çok izlenen oyunlarından biri de Amadeus oldu.
Necip Fazıl Kısakürek'in manevi ve kültürel mirasını yaşatmak amacıyla verilen "2022 Necip Fazıl Ödülleri", Atatürk Kültür Merkezi'nde düzenlenen törenle 2 Aralık'ta sahiplerini buldu. 2022 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri de Beştepe Millet Kültür ve Kongre Merkezi'nde sahiplerine takdim edildi.
VEDA ETTİKLERİMİZ
Sinema ve medya dünyası 2022 yılında acı kayıplar yaşandı. Yeşilçam'ın usta oyuncusu Cüneyt Arkın, 28 Haziran'da 84 yaşında hayata veda etti.
Türk sinemasına adını altın harflerle yazdıran Fatma Girik de 79 yaşında yaşamını yitirdi.
Rumeli Türkülerinin önemli sesi Arif Şentürk, 81 yaşında; "Anlasana", "Sürgün Gibi Masallarda" ve "Olanlar Olmuş" adlı unutulmaz şarkılara imza atan müzisyen ve şarkı sözü yazarı İlhan İrem, 67 yaşında hayatını kaybetti.
TRT ekranının efsane isimlerinden Bülend Özveren 79 yaşında; Türk basınının duayen ismi Halit Kıvanç, 97 yaşında; Hıncal Uluç ise 83 yaşında hayata gözlerini yumdu. Tosun Paşa, En Büyük Şaban, Şendul Şaban gibi filmlerde rol alan, Ayşen Gruda ve Ayben Erman'ın ablası Ayten Erman Covid-19 nedeniyle; Ünlü tiyatro ve sinema oyuncusu Rıza Akın da beyin kanaması geçirerek hayatını kaybetti. 51 yaşındaki oyuncu Ayberk Pekcan ve bir süredir sağlık sorunları yaşayan Akrep Nalan lakaplı sanatçı Füsun Nalan Açın da hayata gözlerini yumdu. Edebiyatçı, yazar Rasim Özdenören 82 yaşında, mutasavvıf Ömer Tuğrul İnançer de 76 yaşında vefat etti.
SPORDA BAŞARILARA DEVAM
Eczacıbaşı Dynavit Voleybol Takımı, dört yıl sonra yeniden CEV Kupasını kazandı. Mart ayında gerçekleşen organizasyonda Eczacıbaşı Dynavit Voleybol Takımı, Kadınlar CEV Kupası finali rövanş maçında Almanya temsilcisi Allianz MTV Stuttgart'ı deplasmanda 3-1 yenerek şampiyon oldu. Macaristan'da düzenlenen Avrupa Güreş Şampiyonası'nda milli sporcu Taha Akgül, erkekler serbest stil 125 kiloda altın madalya kazanarak 9. Avrupa şampiyonluğunu elde etti. Türkiye Kadın Güreş Milli Takımı da büyükler kategorisinde 140 puanla ilk kez Avrupa şampiyonluğuna ulaştı.
Türkiye Özel Sporcular Spor Federasyonu bünyesindeki Down Sendromlular Futsal Milli Takımı, Peru'nun başkenti Lima'da düzenlenen Down Sendromlular Futsal Dünya Kupası'nda dünya üçüncülüğünü kazandı.
Spor Toto Süper Lig'in 2021-2022 şampiyonu Trabzonspor oldu. Ziraat Türkiye Kupası'nı da Demir Grup Sivasspor kazandı. Milli sporcu Sümeyye Boyacı, Portekiz'deki Para Yüzme Dünya Şampiyonası'nda altın madalya elde etti. Cezayir'de düzenlenen 19. Akdeniz Oyunları'nda halka aletinde milli cimnastikçi İbrahim Çolak, paralel bar finalinde milli cimnastikçi Ferhat Arıcan ile milli güreşçi Yasemin Adar Yiğit kadınlar 76 kiloda altın madalya aldı. 661. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri'nde Cengizhan Şimşek başpehlivan oldu. Milli sporcu İlke Özyüksel, Dünya Modern Pentatlon Şampiyonası'nda bronz madalya elde etti ve bir Türk sporcu büyükler kategorisinde ilk kez kürsüye çıktı. 5. İslami Dayanışma Oyunları ağustos ayında Konya'da gerçekleşti. Sırbistan'daki Dünya Güreş Şampiyonası'nda milli sporcu Rıza Kayaalp, grekoromen stil 130 kiloda altın madalya kazandı. Kadınlar 76 kiloda mücadele eden Yasemin Adar Yiğit de altın madalya kazanarak ikinci kez dünya şampiyonu oldu. Milli sporcu Taha Akgül serbest stil 125 kiloda altın madalya alarak dünya şampiyonluğuna uzandı. 4. Dünya Göçebe Oyunları ekim ayında İznik'te gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılışı yapılan organizasyon yaklaşık 1 milyon yerli ve yabancı misafiri ağırladı. Ampute Futbol Milli Takımı, İstanbul'daki 2022 Dünya Kupası'nın final maçında Angola'yı 4-1 yenerek dünya şampiyonu oldu. Ve 2022 FIFA Dünya Kupası Katar'ın başkenti Doha'da gerçekleştirilen görkemli bir açılış töreniyle 20 Kasım'da başladı. 18 Aralık'ta gerçekleşen final maçında Dünya Kupası Arjantin'in oldu.
TÜRKİYE'DEN GELİŞMELER
Türkiye'nin en önemli projeleri arasında olan 1915 Çanakkale Köprüsü, Çanakkale Zaferi'nin 107. yıldönümünde hizmete girdi. 1,5 saatlik ulaşım süresini 6 dakikaya düşüren simgelerin köprüsü, 334 metreye ulaşan kule yüksekliğiyle dünyanın en yüksek kulelerine sahip asma köprüsü unvanına sahip.
Türkiye'nin yerli otomobil hayali gerçek oldu. Togg'un seri üretiminin yapılacağı Gemlik Kampüsü'nün açılışı ekim ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve çok sayıda davetlinin katılımıyla yapıldı. Ve Togg'un ilk aracı banttan indi. İlk Togg akıllı cihazını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kullanırken, Togg çalışanları ve katılımcılar büyük coşku yaşadı.
Göklerdeki devrimin adı Türkiye'nin ilk insansız savaş uçağı Bayraktar Kızılelma, ilk uçuşunu geçtiğimiz günlerde başarıyla gerçekleştirdi. Baykar'ın yerli ve milli imkânlarla geliştirdiği KIZILELMA projesi 2021 yılında başlamıştı. Projenin başlamasından çok kısa bir süre içinde KIZILELMA ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Yükseklik bakımından Türkiye'de birinci, dünyada 5. sırada yer alan Yusufeli Barajı kasım ayında açıldı. Baraj, yıllık ortalama 1,9 milyar kilovatsaatlik elektrik üretimiyle ekonomiye 5 milyar liralık katkıda bulunacak.
DÜNYADAN HABERLER
Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş, 24 Şubat 2022'de Donbas'a Rusya'nın askeri harekatıyla başladı. Halen devam eden savaşta binlerce asker ve sivil hayatını kaybederken Ukrayna'dan çevre ülkelere göçlerde yaşandı. Rusya'nın Ukrayna'ya askeri müdahalesine tepki gösteren çok sayıda ülke, Rusya'ya yaptırım kararlarını sıraladı, kendi vatandaşlarını ülkeden tahliye etti ve Rus diplomatları topraklarından sınır dışı etti. Fransa'da düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçiminde Emmanuel Macron yeniden kazandı.
Ekonomik kriz küresel ölçüde tüm dünyayı sarstı. Ukrayna Savaşı'nın ardından yaşanan gıda krizi Erdoğan'ın öncülüğünde gerçekleşen Karadeniz Tahil Koridoru anlaşması ile çözüme kavuştu.
İngiltere Kraliçesi İkinci Elizabeth 96 yaşında öldü ve yerine oğlu Prens Charles kral olarak geçti. Tesla ve SpaceX'in Üst Yöneticisi Elon Musk'ın sosyal medya şirketi Twitter'ı 44 milyar dolara satın aldı ve kendince bazı değişikliklerde bulundu.
İran'ın başkenti Tahran'da 13 Eylül'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından "başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle" gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin 16 Eylül'de yaşamını yitirmesi, ülke yönetimine karşı protestolara yol açtı. Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenlenen Cadılar Bayramı etkinliklerinde meydana gelen izdihamda 156 kişi öldü.
Birleşmiş Milletler, Türkiye'nin talebinin ardından yabancı dillerde "Turkey" olarak kullanılan ülke adını "Türkiye" olarak değiştirdi. Covid-19 aşısını geliştiren Türk kökenli bilim insanları Prof. Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin ile Macar asıllı bilim insanı Prof. Dr. Katalin Kariko, "Paul-Ehrlich ve Ludwig Darmstaedter 2022 ödülünü" aldı.