HABER MERKEZİ
Güneş patlamaları sırasında fırlatılan güçlü madde püskürmesi, araştırmacıların uzun yıllar boyunca tahmin ettiklerinden önemli ölçüde daha yüksek sıcaklıklara ulaşabiliyor. St Andrews Üniversitesi'nden astrofizikçi Alexander Russell ve ekibi tarafından gerçekleştirilen yeni bir matematiksel analiz, bu olayların enerji dağılım mekanizmasının daha karmaşık ve güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle, güneş patlamalarını yönlendiren fiziksel sürecin, yüklü parçacıklar olarak bilinen iyonları ısıtmada elektronları ısıtmaktan çok daha etkili bir rol oynadığı tespit edilmiştir.
Güneş fiziği alanında tarihsel olarak kabul edilen bir varsayım, iyonlar ve elektronların güneş patlamalarında aynı sıcaklığa sahip olması gerektiğiydi. Ancak Russell ve meslektaşları, modern verilerle hesaplamaları yeniden yaparak bu varsayımın hatalı olabileceğini keşfettiler. Araştırmacılar, iyon ve elektron sıcaklık farklılıklarının güneş patlamalarının önemli bölümlerinde onlarca dakika kadar sürebileceğini buldular. Bu bulgu, ilk kez süper sıcak iyonları dikkate almak için yeni bir kapı açmıştır. Manyetik yeniden bağlanma adı verilen sürecin iyonları elektronlardan 6,5 kat daha fazla ısıttığına dair son keşifler, bu alandaki anlayışımızı kökten değiştirmiştir.
Yeni hesaplamalar, güneş patlamalarındaki iyonların 60 milyon santigrat dereceye (108 milyon Fahrenheit) ulaşabileceğini göstermektedir. Bu sıcaklık, Güneş'in yaklaşık 5.500 santigrat derece olan temel yüzey sıcaklığından ve hatta Güneş'in 2 milyon santigrat derece olan korona sıcaklığından çok daha yüksektir. Evet, Güneş'in atmosferi yüzeyinden daha sıcak olması zaten bilinen bir durum olsa da, güneş patlamalarındaki bu aşırı sıcaklıklar tamamen farklı bir boyut teşkil etmektedir.
Güneş patlamaları, Güneş'in tuhaflıklarının en güçlü tezahürleridir. Güneş ekvatoru kutuplardan daha hızlı döndüğü için, güneş manyetik alan çizgileri tamamen dolaşabilir, bükülüp kırılabilir ve yeniden bağlanabilir. Bu süreçte muazzam miktarda enerji açığa çıkar ve bu enerji, fırlatılan maddeyi ve güneş atmosferini 10 milyon santigrat derecenin üzerine ısıtır. Açığa çıkan bu enerjinin bir yere gitmesi gerekir ve işte bu noktada güneş patlamaları meydana gelir.
Güneş patlamaları sadece madde püskürmesi ile sınırlı değildir. Aynı zamanda güçlü X-ışını ve gama radyasyonu patlamaları da serbest bırakırlar. Bu enerjik ışık formları, Dünya'nın atmosferini yüzeye kadar nüfuz edemese de, üst atmosfere dayanan iletişimi bozabilir. Uydu ve uzay aracı operasyonlarına müdahale edebilir ve alçak Dünya yörüngesindeki insan astronotları için ciddi bir tehlike oluşturabilir. Bu nedenlerle, bilim insanları güneş patlamalarını ayrıntılı olarak anlayabilmek istemektedir.
Güneş patlaması plazması elektronlardan ve iyonlardan oluşmaktadır. Daha önce, her ikisinin de güneş patlamalarında aynı şekilde ısıtıldığı varsayılmıştı. Ancak diğer son çalışmalara bakarak, Russell ve meslektaşları bu varsayımın yanlış olabileceğini fark ettiler. Manyetik yeniden bağlanma adı verilen bir sürecin iyonları elektronlardan 6,5 kat daha fazla ısıttığına dair son keşifler, evrensel bir yasa gibi görünmektedir ve Dünya'ya yakın uzayda, güneş rüzgarında ve bilgisayar simülasyonlarında doğrulanmıştır.
Diğer çalışmaların sonuçlarını güneş patlamalarına uygulayan araştırmacılar, bu patlamalardaki iyonların 60 milyon santigrat derece kadar sıcak olabileceğini buldular. Bu bulgu, bilim insanlarının onlarca yıldır üzerinde kafa yorduğu güneş patlaması spektrumlarının şimdiye kadar çözülmemiş bazı özelliklerini açıklayabilir. Daha önce kimse bu alanlardaki çalışmaları güneş patlamalarına bağlamamıştı ve bu da araştırmanın özgün değerini artırmaktadır.
Şu anda bu bulgular tamamen teorik düzeydedir. Bulguyu doğrulamak için daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir. Ancak bilim insanları artık bu olasılığı bildiklerine göre, bunu test etmek için deneyler ve gözlem rejimleri tasarlayabilirler. Bu yeni perspektif, güneş fiziği alanında önemli bir dönüm noktası olabilir ve gelecek araştırmaların yönünü belirleyecektir. Güneş patlamalarının gerçek mekanizmasını anlamak, uzay hava tahmini ve uzay teknolojisinin korunması açısından da kritik bir öneme sahiptir.