İrlandalı şair ve düzyazı yazarı James Clarence Mangan hem Osmanlı Divan şiirlerini çevirmiş hem de bazı şiirlerini çeviri kisvesi altında Osmanlı şiir geleneğine öykünerek yazmıştır.
İrlanda'dan hiç çıkmamış, Türkiye'ye hiç gelmemiş bu şair öylesine Türkiye sevdasıyla şiirler yazmış ki İngiliz edebiyat ansiklopedisi 'Oxford Antologie English Verse' bu şairi İrlandalı şairler başlığı altında değil, Türk şairleri başlığı altında göstermeyi tercih etmiş.
Akşam Gazetesi Yazarı Bedir Acar, şair Adem Turan yakın zamanda 'Mangan Mangan' adlı bir şiir kitabına imza atarak, bu Türk aşığı İrlandalı şairi yeniden gündeme getirmesini ele aldı:
Türk gibi düşünmeyi, Türk gibi hissetmeyi ve bunların doğal sonucu olarak da Türk gibi duyumsamayı şiirlerine nakşetmiş bu şairin adı James Clarence Mangan.
İrlanda edebiyatının büyük ustası James Joyce'un 'ulusal şair' olarak selamladığı bir isim...
Oscar Wilde ise Mangan'ı ülkesinin en büyük şairlerinden biri olarak nitelendirir.
Peki bir Türk gibi hissedip, düşünüp şiirler yazan İrlandalı Mangan'ı biz tanıyor muyuz?
Maalesef...
1968'lere kadar Türkiye böyle bir şairin varlığından bile haberdar değilken, Şevket Rado'nun çıkardığı Tarih Mecmuası'nda Peter Hird imzalı bir yazı çıkar ve söz konusu yazı sayesinde Mangan ismi Türk edebiyat çevrelerine sunulmuş olur.
Peter Hird, 'Mangan'ın yazdıklarını yazabilmek, hissettiklerini hissedebilmek ve onun gibi düşünebilmek için kesinlikle bir Türk olmak gerekir' diyor.
Osmanlı Divan şiirlerini Almanca çevirilerinden İngilizce'ye çeviren Mangan, Osmanlı edebiyatının Avrupa'da tanınmasında önemli rol oynadı.
Osmanlı şiir geleneğine öykünerek yazdığı şiirler ise onun 'Türk şair' olarak anılmasını sağladı.
Şiirleri okullarda öğretiliyor.
Başkent Dublin'in orta yerinde heykeli dikili...
Ne yazık ki Türkiye'de Mangan'ı bir avuç insan dışında bilen, duyan yoktur.
Kadir kıymet bilir şair Adem Turan yakın zamanda 'Mangan Mangan' adlı bir şiir kitabına imza atarak, bu Türk aşığı İrlandalı şairi yeniden gündeme getirdi.
Adem Turan'dan 'İrlandalı kardeş' Mangan'a vefa gösterisi niteliğindeki kitap Hece Yayınları'ndan çıktı.
Mangan'ın İrlanda ulusu için tuttuğu yasa ortak olan Turan; onu bir kardeş gibi bağrına basıyor.
Ben, James Clarence Mangan
Geldim bulutların diliyle
Size konuk olmaya
Dışınızdaki İrlandalı benim
Sırtımda ihanetin ayak izleri
Düşerek, çarparak, kırılarak
Yapayalnız böyle sokaklarda...
İngiltere'nin patates tarlalarını zehirlemesiyle açlık ve kıtlığa mahkum edilmiş İrlanda'nın feryadını dile getiren Mangan'ın hislerine tercüman oluyor Adem Turan dizeler boyunca...
İşte durdum burada; iyice bakın!
Bu, halkımın çığlığıdır; daha bakın!
Tarlalardan şehrin merkezine doğru akan
Kapılardan ev içlerine hızla yayılan
Bı kıtlık vebasını unutmayın!
Ve unutmayın camlardaki çocuk gözlerini...
Türk kültürüne, irfani algılayış biçimlerine ve Anadolu'ya derin bir muhabbet besleyen ve edebiyat tarihine 'Türk aşığı İrlandalı şair' olarak geçen Mangan'a Türkiye'yi görmek kısmet olmamış.
Mangan'ın yoksulluklarla malul kısa ömrü 1849 yılında, henüz 46 yaşındayken açlık ve koleradan Dublin'de son bulmuş.
Gönül ister ki Mangan'ın Türkiye'de de bir heykeli dikilsin!
Yetmedi, eserleri, şiirleri Türkçe'ye çevrilsin.
Hatırlamak yaşatmaktır.
Teşekkürler Adem Turan.
Editör: Duygu Gecü Yüzseven / duygu.gecu@turkmedya.com.tr
Kurgu: Kerim Yıldırım / kerim.yildirim@turkmedya.com.tr