Terapi ile içinizdeki çözümleri fark edin... Online terapi can simidi oldu

Psikiyatr Dr. Dilek Yeşilbaş, bugünlerde tüm sağlık çalışanları gibi enerjisinin son zerresine kadar koşturuyor, insanlara destek olmaya çalışıyor. Sosyal medya hesaplarından çağrılarda bulunuyor ve kişilerin mutlaka kendi anadillerinden bir uzmandan destek almalarını öneriyor. Dahası da var, hayatımızın her alanına giren online görüşmeye dikkat çekiyor, “Günümüzde online terapi kaçınılmaz ve hayat kurtarıcı bir müdahale haline geldi. İyi ki böyle bir nimet var” diyor. Kültürel psikoloji üzerine çalışan ve bu konuda Kanada McGill Üniversitesi'nden dersler alan Dr. Dilek Yeşilbaş ile anadilde terapinin önemi, online terapi, temelde ise salgın döneminde insanların ruh sağlığı için neler yapabileceklerini konuştuk.

Terapi ile içinizdeki çözümleri fark edin... Online terapi can simidi oldu

EMİNE DOLMACI / eminedolmaci@gmail.com

Pandemi ile birlikte içine girdiğimiz fiziksel ve ruhsal ortam psikolojimizi etkiledi? Olumlu ve olumsuz psikolojinin hastalık üzerindeki etkisi nedir?

Psikolojik durumumuz yaşamı algılama biçimimizi ve yaşama tarzımızı etkiler. Hatta bağışıklık sistemimiz üzerine direkt bir etkisi vardır. Örneğin korona sürecini ağır atlatanlarda ve vefatlarda ortak özellik interferon 1 dediğimiz faktörün eksikliğidir. Bu faktörün kanda artmasına sebep olan en önemli etken pozitif düşünme tarzı, yaşama bakışın ümitli olmasıdır. Yani siz korona oldunuz, “Gereken ne ise yapalım ve metanetle bekleyelim” dediniz. Bunu diyebildiğiniz anda interferon 1 seviyeniz yükseliyor ve bu hastalıkla daha iyi mücadele edebilir hale geliyorsunuz.

Herkes psikolojik destek almalı mı bu dönemde?

Kaos ve belirsizlik hepimizin baş etmesi gereken bir gerçeklik. Bununla baş edebilme kapasitesi geliştirilmesi gereken önemli bir beceri, zira pandemi geçtikten sonra da bu yeteneği yüksek olanlar anlamlı bir hayat sürebilecek. İş dünyası bunu yakinen bilir ki; duygusal zekası gelişmiş, belirsizlik ile baş edebilme kapasitesi yüksek kişiler anlık değişimleri kavrayıp çözüm üretebilir ve sürdürülebilir işler yapabilirler. Pandemi ile biz bu kaosu en üst seviyede yaşıyoruz. Herkesin böyle bir desteği almasının daha anlamlı bir hayat için çok gerekli, hatta şart olduğunu düşünüyorum.

AMERİKALI BİR TERAPİSTE NEYİ, NASIL ANLATACAKSINIZ?

Alanlarınızdan biri de Kültürel Psikiyatri. Bu çerçevede anadilde terapinin önemine dikkat çekiyorsunuz...

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki insanların terapiye gelmekteki en temel beklentisi anlaşılabildikleri duygusunu hissetmektir. Siz, Türkiyeli bir Müslümansınız ve kendinizi bir Amerikalı terapiste anlatmaya çalışıyorsunuz. Neyi, nasıl anlatacaksınız? Kültürünüzü, aile yapınızı, geleneklerinizi, dinin üzerinizdeki etkilerini bilmeyen bir insana bunları nasıl izah edeceksiniz? Türkiye içinde bile bazı deyimler ve atasözleri bazı yörelere özgü iken ve siz sözlü, hikayeci ve sohbet kültürü içinden gelmiş bir insan olarak bir derdinizi bunlardan mahrum kalarak nasıl anlatacaksınız?

Anadilde terapi konusunda siz hiç sorun yaşadınız mı?

Tabi, uzmanlığım bitince iki yıl Hakkari’de görev yaptım. Tek kelime Kürtçe bilmeyen biri olarak baktım ki, dil bilmeden bu yörenin insanına yardımcı olmam mümkün değil. Öğrendim ve bu dil üzerinden tanıştığım kültürden çok keyif aldım, çok zenginleştim. Psikolojik rahatsızlıkların farklı kültürlerdeki farklı görünümleri, herkesin kendi kültürü ve dilinde terapi görmesinin ne kadar önemli olduğu ihtisas yaptığım yıllarda dikkatimi çekmişti. Bunun psikiyatri içinde bir bölüm olduğunu keşfettim. Kanada’da McGill Üniversitesi’nde kültürel psikiyatri kursuna gittim. Kanada, dünyanın her yerinden göç alan, çeşitli milletlerin bir arada yaşadığı bir ülke. Herkesin kendi dilinden ve kültüründen bir terapist ile çalışmasını sağlamak için bir sistem kurmuşlar.

Online terapi nasıl bir imkan?

Seyahatlerin kısıtlanması ile birlikte ülkesine, sevdiklerine ulaşamayan, gurbetin verdiği zorluklarla kendisini derin bir ruhsal sıkıntının içinde bulan insanlara can simidi gibi oldu online terapi. Şu an hem yurtiçi hem yurtdışından insanlara psikoterapi hizmeti vermek mümkün. İstanbul’daki danışanlarımız, engellerinden dolayı evden çıkamayanlar, yaşlılarımız ile bu alanı genişletebiliriz. Pandemi geçse de bu süreç hızla yayılacak. İnsanlar ağırlıklı olarak sosyal medya üzerinden bizlere ulaşıyor.

İNSAN İNSANA İYİ GELİYOR ÇOK ŞÜKÜR

Avrupa ülkelerinden başvuran danışanlarınız nasıl sıkıntılarla karşı karşıya?

Danışanlarımızın genelde sıkıntıları pandemi süreci ile artan gelecek kaygısı ve ölüm korkusu, buna bağlı bedensel belirtiler, bir türlü geçmeyen ağrılar şeklinde. Peyami Safa’nın unutamadığım bir cümlesi var; “Hastalık ruhta başlayan isyanın bedene yansımasıdır.” Kişi kendini sözcükle ifade edemiyorsa bunu bedeniyle ifade eder.

Salgın döneminde yabancı ülkede olmak yalnızlık ve çaresizlik hissini artırıyor. Bununla nasıl mücadele etmelerini öneriyorsunuz?

Göç, sebebi her ne olursa olsun başlı başına psikolojik bir sorun. Bir bakkala girdiğinde tanıdık bir yüze selam vermek, bir-iki gün evden çıkmadığında komşunun kapını tıklaması, merak edileceğini bilmek duygusu onarıcıdır, iyileştiricidir. Bunlardan mahrum olduğunuzu üstelik gelemediğinizi, kimsenin de size gelemediğini düşünün. Bu çok zorlayıcı bir şey. Örneğin bir hastam deniz aşırı bir ülkede ikinci doğumunu yapıyor. Kendisi gelemiyor, annesi de gidemiyor. Ani bir şok ile derin bir depresyona giriyor ve inanılmaz ağrılar çekiyor. Görünürde bunu açıklayacak bir sebep yok. Bu noktada yapılabilecek tek şey online terapi ile bu insana destek olmak. Bu şekilde bir destek almalarını, yakınları ile görüntülü görüşmelerini öneririm. Aynı şeyleri, tekrar tekrar bile olsa anlatmalarını tavsiye ederim. İnsan insana iyi geliyor, çok şükür ki bu böyle.

Peki nasıl bir şey online terapi?

Sesli ve görüntülü konuşma imkânı üzerinden yaptığımız bir tedavi şekli. Mümkün ise yüz yüze iletişim ve terapi en ideali ancak bu şartlarda online terapi ile ulaşabildiğimiz insanlara da çok faydalı olduğumuzu gözlemliyoruz. Hiç bir şey olmasa da karşınızda samimiyetle sizi anlamaya çalışan bir insanla kurduğunuz ilişkinin insanı dönüştürme gücü vardır. Biliyoruz ki her insan problemlerini çözebilecek kendi kaynaklarına sahip. Belki online terapi ile kişinin kendi gücünü keşfetmesine, içindeki çözümleri fark etmesine yardımcı oluyoruz. Biz sadece bir ayna tutarak kolaylaştırıcı bir roldeyiz. 

Danışanlarımızın genelde sıkıntıları pandemi süreci ile artan gelecek kaygısı ve ölüm korkusu, buna bağlı bedensel belirtiler, bir türlü geçmeyen ağrılar şeklinde.

PSİKOLOJİK DESTEK ŞART

Kimler tercih ediyor genellikle online terapiyi?

Yüz yüze görüşme imkânı olmayıp internet ağına erişimi olan herkes ile yapılabiliyor online terapi. Yüz yüze görüşmeden elbette farklı ve kısıtlı bir imkân. Örneğin tüm vücut dilini okuyamıyorsunuz. Ses tonu çok önemli terapide, onun dijital bir platformda farklılığı oluyor. Ses prozodisini tam alamayabilirsiniz. Jestler, mimikler çok önemlidir terapide. Bazen sözlerden çok daha fazla anlamı beden dili, ses tonu üzerinden çıkarabilirsiniz. Ancak yüz yüze görüşmenin mümkün olmadığı durumlarda bazı kısıtlılıklar olsa da güzel bir imkân online terapi.

Bir psikolog veya psikiyatra erişim öncesinde bireyler kendilerine nasıl bir terapi uygulayabilirler? Büyüklerimiz, “Önce kendinin doktoru ol” derlerdi, bu çerçevede neler yapılabilir?

Tabi önce kendi kendine destek sistemini kullanmak en güzeli. Kişi kendi dinamiklerini, dini-kültürel kodlarını harekete geçirmeli, aile-arkadaş desteği alınmalı ancak tüm bunlara ulaşılamadığı, bunların yetmediği noktada mutlaka profesyonel bir destek gerekli. İnsan bazen öyle şeyler yaşar ki, değil bunu herhangi birine söylemek kendi kendine bile dile getiremez. İşte o noktada hiç tanımadığı, objektif, şefkatli bir insana ihtiyaç duyar. İncitmeden, yargılamadan, eleştirmeden nazikçe ona yol göstermesini ister. Bir insanın psikolojik bir destek alması için illa bir ruhsal rahatsızlık geçirmesi de gerekmiyor. Daha anlamlı, daha farkında, daha kaliteli bir yaşam için psikoterapiyi öneririm. Kendim de böyle bir destek alıyorum, çünkü damdan düşeni en iyi damdan düşen anlar meseli hep kulaklarımdadır.

Tüm Cumartesi haberleri için tıklayın