Öğrenme süreçleri kadın ve erkekte farklı mı?

Hafıza ile ilişkili beyin alanları kadın beyninde daha fazla yer kaplıyor. Yapılan araştırmalar da kadınların kalıcı öğrenme konusunda erkeklerden daha başarılı olduğunu gösteriyor.

Öğrenme süreçleri kadın ve erkekte farklı mı"

DR. SEVDA SARIKAYA / sevda.sarikaya@stargazete.com

Öğrenme beynin birçok bölgesinin koordineli bir şekilde çalışarak gerçekleştirdiği bir fonksiyon. Yapılan çalışmalar hafıza ile ilişkili beyin alanları olan hipokampusların, kadın beyninde görece olarak daha fazla yer kapladığını gösteriyor

Kaliforniya Üniversitesi Nörobiyoloji/Davranış Biyolojisi bölümü uzmanlarından kadın ve erkek beyni üzerine önemli çalışmaları bulunan Larry Cahill ve arkadaşları, farklı bir açıdan bir değerlendirme yapıyorlar. Öğrenci derslerinde benim de sürekli anlattığım, bir duygu ile ilişki kurarak öğrenme -ki ben buna 'duygu etiketlemesi ile öğrenme' diyorum- fonksiyonunda cinsiyetler arası bir fark var mı ona bakılıyor. Önce bu konuyu anlaşılması açısından biraz anlatacağım. Öğrenme ve anı oluşturma basamakları belli bir süre alır. Kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe geçebilmek için bilginin defalarca tekrar edilmesi gerekir. Bu basamakları atlamanın tek yolu yoğun bir duygu ile birlikte öğrenmektir. Ben bunu öğrencilere bir ders çalışma tekniği olarak anlatırım. Konuları hikâyeleştirin ve sesli olarak anlatın. Kişisel bir bağlantı kurmaya çalışın. O zaman hafızanızda daha kalıcı olduğunu göreceksiniz derim.

Larry Cahill ve arkadaşları bu öğrenme tipinde, kadın ve erkek arasında bir farlılık var mı ona bakıyorlar. Daha önce yapılmış hayvan deneylerinde, bir duygu ile anı oluştururken, beynin amigdala bölgesinin işin içerisine girdiği saptanmış. Bu bilgi üzerine Larry Cahill ve arkadaşları insanlar üzerinde bir çalışma düzenlemişler. Gönüllü bir grup insana içerisinde şiddet sahneleri olan (kuvvetli duygular oluşturmak için) film fragmanları gösterilmiş. Aynı zamanda PET beyin görüntülemesi ile aktivite kaydı yapılıyor. Birkaç hafta sonra filmden neler hatırladıklarını ölçen bir küçük test yapılıyor. Filmden daha çok sahne hatırlayanların amigdalalarının o sırada daha aktif oldukları saptanıyor. Ama bu arada Dr. Cahill'in dikkatini çeken başka bir şey oluyor. Bazı katılımcıların sadece sağ amigdalalarının, bazı katılımcıların sadece sol amigdalalarının aktif olduğunu gözlüyor. Tek tek katılımcıları incelediğinde sağ amigdalası aktifleşenlerin erkek, sol amigdalası aktifleşenlerin kadın olduğunu fark ediyor. Daha sonra bu bulgu yapılan başka çalışmalarla da doğrulanıyor. Ortada saptanan bir gerçek var. Yoğun duyguların eşlik ettiği öğrenmede kadınlar sol amigdalayı kullanırken, erkekler sağ amigdalayı kullanıyor. Peki bunun anlamı nedir? Sağ amigdala daha çok ana konu ve olayın kaba detayları ile bütününün hatırlanmasında görev yaparken, sol amigdala daha çok ince detayları hatırlamada görev yapıyor. Genel olarak kadın beyninin detayları daha fazla hatırladığı dikkate alındığında, bu sonuç şaşırtıcı değil.

Illinois Üniversitesinden Janice M. Juraska ve arkadaşlarının bu konuda fareler üzerinde yaptığı bir çalışma daha var. Bu araştırmada, uyarandan zenginleştirilmiş bir kafes içerisine yerleştirilen farelerin, cinsiyetler arası öğrenme farklılıkları araştırılmış. Uyaranlarla bilgi bombardımanına maruz kalan dişi farelerin hipokampuslarındaki nöronlarında, dendritlerin (beyin hücrelerinden çıkan kısa uzantılar) artması ile birlikte fırça tarzı bir görünüm oluşurken, erkeklerde bir farklılık gözlenmemiş. Bu fırça tarzı görünüm nöronlar arası bağlantıların arttığını gösteriyor. Hipokampus adı verilen sağlı-sollu beyin bölgeleri de yukarıda belirttiğim gibi hafızayla ilgili en önemli alanlar. Kadınlarda hafızanın daha kuvvetli olması ile bu sonuç arasında bir bağlantı kurulabilir mi bilmiyorum ama bir şeylerin farklı yollardan gerçekleştiğini söyleyebiliriz.

Tüm Cumartesi haberleri için tıklayın