Aksam.com.tr
Şeyhmus Çakan
Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Kazı Ekibi Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, kazılarda şu ana kadar Artuklu Sarayı'nın divanesi, kabul salonu, gizli kaçış tüneli ve bazı bölümlerinin ortaya çıkardıklarını söyledi. Amida Höyük'te ilk yerleşimin M.Ö. 6100 yıllarında Geç Neolitik döneminde başlandığının tespit edildiğini ifade eden Yıldız, yapılacak kazı çalışmalarıyla 10 bin- 11 bininci yıllara kadar yerleşimin başladığının tespit edileceğini aktardı. Yıldız, devam eden kazı çalışmalarında yeni bir sütun başlığı bulduklarını kaydetti.
Diyarbakır'da yerleşimin ilk yeri Amida Höyük olduğunu hatırlatan Yıldız, şunları söyledi:
"Şimdiye kadar yaptığımız kazılarda Amida Höyük'te ilk yerleşimin M.Ö. 6100 yıllarında Genç Neolitik döneminde başlandığı tespit edildi. Ama önümüzdeki çalışmalarda muhtemelen M.Ö. 10-11 bininci yıllara kadar yerleşimin başladığı tespit edilmiş olacak. Çünkü Diyarbakır İçkale özellikle içerisinde su kaynağı bulunan bir kaledir. Amida Höyük, Diyarbakır merkezi için yerleşimin başladığı ilk yerdir. Aynı zamanda bir yönetim merkezidir. İlk çağdan günümüze kadar kesintisiz olarak yönetimin devam ettiği ender kentlerden biridir. Yine yerleşimin devam ettiği ender kentlerden biridir. Şimdiye kadar sarayın meşhur bir divanesi var. Divanesi ortaya çıkartıldı. Kabul salonu ortaya çıkartıldı. Kaçış tüneli, gizli tünel dediğimiz tünel ortaya çıkartıldı ve birkaç mekan ortaya çıkartıldı. Evliye Çelebi, 1600'lerde Diyarbakır'a uğrayınca Artuklu Sarayı hakkında bilgi verir. Artuklu Sarayın 150 odalı olduğunu belirtir."
Artuklu Sarayı'nın diğer bir öneminin de sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen El-Cezeri'nin yaşadığı yer olduğunu söyleyen Yıldız, burada ilk robotun yapıldığını ve sibernetik biliminin temellerinin atıldığını kaydetti. Kazılarda El-Cezeri'nin su dağıtım sistemini de tespit ettiklerini belirten Yıldız, "Artuklu Sarayı'nın diğer bir önemi de El-Cezeri'nin yaşamış olduğu yer olmasıdır. Artuklu Sarayı dünyada ilk robotun yapıldığı ve hizmet verdiği yerdir. Aynı zamanda bugün otomotiv sektöründe kullandığımız krank milinin icat edildiği yerdir. Sibernetik biliminin, otomasyon biliminin temelleri burada atılmıştır. 25 yıl yaşamıştır burada El-Cezeri. Ve El-Hiyel kitabını yazmıştır burada. Şu an yaptığımız kazılarda El-Cezeri'nin su dağıtım sistemini tespit ettik. Amida Höyük'ün içerisindeki kaçış tünelinde bir su kaynağı bulunmaktadır" dedi.