1
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anadolu Ajansının (AA) global iletişim ortağı olduğu, TRT World Forum'un "Parçalanmış Bir Dünyada Adaleti Aramak" başlıklı kapanış oturumuna katıldı.
Moderatör TRT World Haber, Program ve Görsel Direktörü Fatih Er'in, Birinci Dünya Savaşı'ndan ders alınamadığı değerlendirmesi üzerine, ibret alınırsa tarihin tekerrür etmeyeceğini söyledi.
Erdoğan, gayretler sarf edilmesine rağmen İkinci Dünya Savaşı'nın patlak verdiğini dile getirerek, yeni oluşumların da adaletin tesisi için arandığını, Birleşmiş Milletlerin (BM) bu adalet tesisi arayışının bir ürünü olduğunu kaydetti.
"BM adalet arayışına hala bir cevap oluşturamadı"
BM'nin bu adalet arayışının bir tesisi olması için kurulmasına rağmen şu an itibarıyla gelinen noktada BM'nin ne yazık ki bu adalet arayışına hala bir cevap oluşturamadığını belirten Erdoğan, şöyle devam etti:
"Dünyanın değişik yerlerinde şu anda BM'nin gayretleri var. BM Güvenlik Konseyi'nden çıkan bir çok kararlar var. Fakat gördüğümüz gibi bu çıkan kararlarda da alınan bir netice yok. Afganistan'ın hali ortada. Güneyimizde Suriye'nin, Yemen'in hali ortada. Arakan, Rohingya ortada. Bütün bunlara rağmen şu an itibarıyla BM maalesef herhangi bir şey yapamıyor. Hepsinde öte Kıbrıs ortada. Sene 1974, 2018. Kıbrıs çözülebildi mi, çözülemedi. Bir çok girişimler yapıldı ve özellikle de çok kararlı bir adımı biz yine orada BM ile görüşmeler yaparak attık."
Erdoğan, merhum Kofi Annan'la bu konuda çok yoğun çalışmaları olduğunu dile getirerek, ancak herhangi bir netice alınamadığı gibi orada varılan kararın tam aksi bir netice çıkmasına rağmen ne yazık ki Güney Kıbrıs'ın oranın kararlarının tam tersine referandum neticesi verdiğini, 'almayacağız' demelerine rağmen Güney Kıbrıs'ın Avrupa Biriliği'ne alındığını anımsattı.
Bunların adalete aykırı girişimler, hamleler olduğunu kaydeden Erdoğan, bunun BM'nin de itibarının kaybına neden olduğunu vurguladı.
"Beklenen hep Türkiye'den"
Erdoğan, bu şekilde işin bir yerde tıkandığını ifade ederek, o dönemin ABD Başkanı Bush'ın kendisinin de olduğu bir görüşmede Colin Powell'e "Bu işi sen çözeceksin, sana bu görevi veriyorum." talimatı verdiğini, ancak bir netice alınamadığını, sonrasında gelen başkanların da bu sorunu çözemediğini söyledi.
Bir çok zirveler, toplantılar yapıldığını maalesef hep beklenenin Türkiye'den olduğunu vurgulayan Erdoğan, şöyle devam etti:
"Bu şekilde çözüme ulaşmaz. Aynı şeyi diğerlerinde görüyoruz. Şu anda Suriye'de yaşananlar. Afganistan çözüme kavuşamadı. Yemen çözüme kavuşamadı. Niye? Bütün her yerde adalet sistemi çökmüş. Bir İsrail meselesi, bir Filistin meselesi çözüme kavuşabiliyor mu? Kavuşamıyor. Niye? Çünkü İsrail'in aleyhinde alınmış bunca kararlar var BM'de, bu kararların hiçbirinin uygulanabilirliği yok. Niye? İsrail kabul etmedikten sonra, ona uymadıktan sonra kalkıp da kimse burada bir şey söylemiyor veya söyleyemiyor. Niye? 5 tane daimi üye var. Bu 5 daimi üyenin bir tanesi 'Hayır' diyorsa mesele bitmiştir. İsrail'le ilgili ABD'nin İsrail'in aleyhine olan bir karara evet demesi mümkün mü? Değil. Demeyeceği için de netice ne oluyor. Gene onların lehine oluyor. Olması gereken ney? Olması gereken şu; 5 daimi üye dönemi geçti. Niye? Bu, İkinci Dünya Savaşı'nın şartlarıydı, artık aynı şartları yaşamıyoruz, yeni bir dönüşüm, yeni bir değişime artık gitme zamanıdır. Dolayısıyla yeni değişim dönüşümde, dünyada Birleşmiş Milletler'de şu anda 193 üye var ve bu 193 üyenin de içinde yer alacağı dönüşümlü olarak daimi üye sıfatını kazanacağı bir Birleşmiş Milletler'in oluşması gerekiyor. Eğer bu oluşmazsa 5 tane üyenin dudakları arasında bu dünyada adalet tesis edilemez, bu mümkün değil. Onun için de ben diyorum ki dünya beşten büyüktür. Hele hele birden kesinlikle büyüktür."
"7 kıtanın yer aldığı BM Güvenlik Konseyi"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yapılanın, uygulamaların böyle olmadığını ifade ederek, BM Güvenlik Konseyi'nde dünyanın temsil edilmediğini, temsil edilen ülkelerin kıtalara dağılımına bakınca da dünyanın temsil edilmediğini dile getirdi.
"Biz diyoruz ki bütün kıtaların temsil edildiği bir BM Güvenlik Konseyi'nin olması lazım. Burada Asya da Afrika da, Avrupa da olması lazım. Bunun yanında daha ötelere gidelim, 7 kıtanın yer aldığı bir BM Güvenlik Konseyi." diyen Erdoğan, bunun başarılması gerektiğini, bunu da dünyadaki siyasilerin yapacağını anlattı.
Erdoğan, "Bu 5 daimi üyenin işine gelir mi? Gelir veya gelmez." diyerek, bunun BM Genel Kurulu'nda gündeme gelmesi, tartışılması, dünyada bunun artık tamamen akıllara yerleştirilmesi, bütün algı çalışması yapılması ve ona göre adımın atılması gerektiğini belirtti.
"Bu insanları kalkıp da o bombalara teslim edemezdik"
İdlib'in Halep'in bir sürgün yeri haline geldiğini, Halep'ten kaçanların İdlib'e gittiğini ve oranın nüfusunun 3,5 milyona tırmandığını ifade eden Erdoğan, İdlib'in Türkiye'ye sınır olduğunu, varil bombaları ve konvansiyonel yüksek dozlu silahlar vurmaya başlayınca bu insanların Türkiye kaçmak zorunda kalacaklarını dile getirdi.
Erdoğan, özellikle de Samandağı, Yayladağı ve Hatay'dan Türkiye'ye giriş yapma yoluna gidileceğini belirterek, şöyle devam etti:
"Biz birçok tedbirler aldık. Bu insanları kalkıp da o bombalara teslim edemezdik. Nasıl 3,5 milyon Suriyeli şu anda bizim topraklarımızdaysa, yenileri de gelse kapımızı başkaları gibi kapayamazdık. Niye? Her şeyden önce karşımızda insan var. Bu insanların ölümüne seyirci mi kalalım? Bu bizim ne insani ne vicdani, hiçbir anlayışımıza uymuyor. Tedbirlerimizi aldık. Bu arada da Soçi, Ankara ve Tahran zirvelerini yaptık. Bunların öncesinde Astana Süreci başladı. Astana Süreciyle birlikte devam eden bu zirveler her şeyden önce bize bazı tedbirlerin alınmasını tavsiye etti. Biz Rusya, Türkiye, İran olarak çalışmaları başlattık. Gerek ilk Soçi Zirvesinde gerek ardından Ankara ve Tahran zirvelerinde çok güzel çalışmalar yapıldı. Bu çalışmaların ardından da rejimin Suriye'de İdlib'i bombalaması, İdlib'de çok sıkıntılı bir havanın esmeye başlaması bizim çok seri adım atmamızı gerektirdi. Sayın Putin ile görüşmemizi yaptık ve ardından da Soçi'de Putin ile bir adeta bir final zirvesi yaptık diyebiliriz. Bu final İdlib içindi."
"Türkiye'nin 12 gözlem noktası var"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 10 maddelik bir muhtıra veya bir mutabakatın savunma bakanlarınca kendi önlerinde imzalandığını belirterek, bu mutabakatı o akşam atılan imzalarla devreye soktuklarını anlattı.
Bunu devreye sokarken Putin'in ve kendisinin kararlılığı, heyetin çalışmalarının işlerini kolaylaştırdığını dile getiren Erdoğan, "Sayın Putin 'Rejimin bu bölgeye girmesine mani olacağız ama radikal uçların da İdlib'in merkezinde bu güne kadar olanları yapmaması.' Bunu temin etmemiz istendi. Bunları beraber yapalım dedik." ifadelerini kullandı.
Erdoğan, Türkiye'nin İdlib'in çevresinde 12 gözlem noktası olduğunu, onun arkasında 10 tane Rusya'nın, onun arkasında da 6 tane İran'ın gözlem noktaları bulunduğunu dile getirerek, 15 kilometre ile 20 kilometrelik bir koridorun çok büyük önem arz ettiğini söyledi.
"Geri dönüşler verdiğimiz bu mücadelenin hasılası"
Bu koridorun güvence altına alınmasının İdlib'in güvence altına alınması anlamına geldiğini vurgulayan Erdoğan, şöyle devam etti:
"Bizler o gözlem noktalarını her geçen gün güçlendirmeye başladık. Oralar güçlendikçe İdlib halkına da bir öz güven geldi ama bu radikal gruplar... Bu adımlar atıldıktan sonra, bizim şu anda onlarla görüşmeleri yürüten ekiplerimizle beraber şu ana kadar herhangi bir sıkıntı yaşamıyoruz. Temennimiz bunun devamlılığını sağlayalım. Bunu sağlamanın gayreti içerisindeyiz. Rusya ile yaptığımız görüşmelerde vardığımız bir adım daha var. O da şu; İdlib tabi harabe. Buralarda belki 70-80 bini buldu geri dönenler. Geri dönüşler başladı. Zaten hedef bu değil mi? Bu. El Bab ve Afrin, bütün o bölgelerde 250 bini bulan geri dönüş var. Bu geri dönüşler zaten verdiğimiz bu mücadelenin hasılasıdır. Bu hasılayı biz toplamaya başladık. Her ne kadar rakam 3,5-4 milyon da olsa bu geri dönüşün başlaması olumlu gelişmeler."
"Bedelini ödeteceğiz"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Batman'daki terör saldırısına ilişkin, "Terörün bedelini o teröristlere ödeteceğiz. 7 Mehmedimiz bugün şehit oldu ama duracak mıyız? Durmayacağız. Onlar bizden 7 şehit alacak biz onlardan 700 tane teröristi öldüreceğiz. Üzerine üzerine gideceğiz. Kesinlikle durmak yok." " ifadesini kullandı.
Suriye'deki terör varlığı
ABD tarafından Suriye'deki terör örgütlerine 19 bin tır silah ve mühimmat gönderildiğini anımsatan Erdoğan, şunları söyledi:
"Suriye'de 19 bin tır silah, mühimmat, araç gereç oradaki terör örgütlerine getiriliyor. Kim tarafından? Amerika tarafından..."
Erdoğan, şöyle devam etti:
"Ne zamanki Suriye halkı seçimlerini yapar, seçimlerini yaptıktan sonra biz Suriye'yi sahiplerine terk eder oradan ayrılırız."
"1948'deki Filistin maalesef şu anda yok"
Filistin'de şu anda bir gasp söz konusu olduğunun altını çizen Erdoğan, "Şu anda bir gasp orada söz konusu. Sene 1948, Filistin'in toprak bütünlüğü neydi, İsrail'in neydi? Sene 2018, şu anda Filistin'in toprak bütünlüğü ne, İsrail'in ne? Tam tersine döndü. Yani 1948'deki Filistin maalesef şu anda yok." dedi.
"Pes etmeyeceğiz"
Erdoğan, Türkiye'deki ekonomik durumla ilgili de, "Ekonomik savaşın karşısında pes etmeyeceğiz." diye konuştu.
AB'nin sona yaklaştığı görüşü
Erdoğan, AB'nin sona yaklaştığı görüşüne ilişkin de şu değerlendirmelerde bulundu:
"Ben de o işaretleri görüyorum. Bir an önce de yaklaşılsa da biz de istikametimizi çizsek diye düşünüyorum. Çünkü sene 1963, sene 2018 hala bizi oyalıyorlar. Böyle bir zulüm olmaz ya böyle bir zulüm olmaz. Bizim Avrupa Birliği'ne katacağımız çok şey var. Onların da bize katacağı çok şey olabilir ama böyle giderse, bu mantıkla giderse bize düşen de herhalde 81 milyona gitmek, 81 milyon ne karar veriyor ona bakmak."
"Referandumlara aslında alışmak lazım"
Bir soru üzerine, Avrupa ülkelerinde bir sene içinde 2-3 referandum yapıldığını söyleyen Erdoğan, şunları aktardı:
"Öyle Avrupa ülkeleri var ki bakıyorsunuz bir sene içine 2, 3 referandum sıkıştırıyor. Referandumlara da aslında alışmak lazım."
Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM'nin ciddi bir reforma ihtiyacı olduğunu yineledi.
(AA)