seren.aksus@diyetaktif.com
Gıda Zehirlenmesi Nedir? Gıdalara hastalık yapan mikroorganizmaların veya kimyasal maddelerin bulaşmasıyla olur. Gıdanın toksik (zehirli) madde içermesi de gıda zehirlenmesine neden olabilir. Bu sebeple gıdaların, işlenme öncesinden tüketileceği ana kadar geçen tüm süreçte olumsuz yönde hiçbir değişikliğe ve etkiye maruz kalmaması gerekir. Aksi takdirde bu tarz besinlerin tüketilmesiyle zehirlenme vakaları ortaya çıkabilir. En yaygını hangisidir? Gıda zehirlenmelerinin en önemlisi ve en yaygın olanı mikrobiyolojik besin zehirlenmeleridir. Ayrıca besin maddelerinin hazırlanması, depolanması, dağıtımı ve mutfakta pişirilmesi sırasında yeterli temizlik kurallarına uyulmaması sonucu ortaya çıkan sağlık sorunu da gıda zehirlenmesidir. Yapılan çalışmalar sonucu gıda zehirlenmelerinin en sık görüldüğü ürün grupları et, tavuk ve süt ürünleridir. Zehirlendiğimizi nasıl anlarız? Mikrobiyal besin zehirlenmesine neden olan pek çok mikroorganizma vardır. Bulunduğumuz ortamda, soluduğumuz havada, aldığımız bütün gıdalarda mikroorganizmalar bulunur. Ancak önemli olan bunların sayısındaki artışı kontrol altında tutabilmektir. Mikroorganizmaların gıdalardaki miktarında artış sonucu; bozulmalar, mikrobiyal gıda zehirlenmeleri ve çeşitli enfeksiyonlar oluşmaktadır. Gıdaların yenilmesinden belirli bir süre sonra bulantı, kusma, karın ağrısı, baş dönmesi, ateş, görme ve işitme, hareket, merkezi sinir sistemi bozukluklarından bir kısmının gözlenmesi gıda zehirlenmesi belirtileri olarak değerlendirilir. Nasıl önleriz? Gıda zehirlenmelerinin azalması için güvenli gıda üretimi ve gıda hijyeni konularına dikkat edilmesi gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından gıda kökenli hastalık ve zehirlenme risklerinin azaltılması için oluşturulmuş basit uygulamalar ve önerileri şöyle sıralayabiliriz; GÜVENLİ GIDALARI TERCİH EDİN Meyve, sebze gibi gıdalar doğal haliyle tüketilmelidir. Süt seçiminde çiğ süt yerine pastörize sütün tercih edilmesi, ürün güvenilirliği açısından son derece önemlidir. UYGUN ŞEKİLDE PİŞİRİN Çiğ et, çiğ tavuk, çiğ süt gibi gıdalar pek çok patojen mikroorganizmanın bulaşması sonucunda rahatlıkla üreyebileceği ortamlardır. Bu nedenle bu ürün gruplarının en az 70 dereceye ulaşan homojen bir sıcaklıkta pişirilmesi gereklidir. Dondurulmuş et, tavuk ve balığın da pişirilmeden önce tamamen çözünmesi sağlanmalı. BEKLETMEDEN TÜKETİN Pişirilmiş gıdalar oda sıcaklığında bekletildiğinde mevcut mikroorganizma sayısı artmaya başlar. Bu süre arttıkça risk de artar. Güvenli tüketimi için gıda pişirme sonrası yenilebilecek sıcaklığa geldiğinde hemen tüketilmeli. SAKLAMA KOŞULUNA DİKKAT EDİN Pişirme sonrası gıdalar hemen tüketilmeyecekse ya 60 derecenin üzerinde ya da 10 derecenin altındaki koşullarda tutulmalı. Bebek gıdalarının pişirme sonrası hiç bekletilmemesi tercih edilmeli. Sıklıkla görülen bir hata da fazla miktarda hazırlanan gıdanın henüz oda sıcaklığına gelmeden buzdolabına konmasıdır. Böylelikle gıda hızla soğutulamaz ve mikroorganizmalar için uygun üreme koşulları oluşur. YENİDEN ISITIRKEN DİKKAT EDİN Gıdanın muhafazası sırasında hızla artan mikrobiyal yük, gıdanın 70 derecenin üzerinde homojen olarak ısıtılmasıyla azaltılabilir. EL TEMİZLİĞİNE ÖNEM VERİN Gıda hazırlama işlemine başlamadan önce, çiğ gıdayla çalışıldıktan sonra ve özellikle tuvalet sonrası eller mutlaka yıkanmalıdır. MUTFAK YÜZEYLERİNİ TEMİZ TUTUN Gıda hazırlanması sırasında kullanılan yüzeyler, gıda artık ve kırıntıları, tabak ve diğer mutfak gereçleriyle temas eden bezler sürekli bulaşma kaynağı olabileceğinden sıklıkla yıkanarak temiz tutulmalıdır. GIDALARI KEMİRGEN VE HAŞERELERDEN KORUYUN Bu hayvanlar sıklıkla gıda kökenli hastalık etmeni patojenleri taşır. Gıdaların ağzı kapalı kaplarda muhafaza edilmesi en iyi koruma yoludur. TEMİZ SU KULLANIN Gıda hazırlamada içme suyu niteliğinde su kullanılmalıdır. ÇİĞ VE PİŞMİŞ GIDAYI TEMAS ETTİRMEYİN Pişirilmiş bir gıda, çiğ gıdayla temas ederse, çiğ gıdada bulunan mikroorganizmalar pişmiş gıdaya bulaşarak çapraz bulaşmaya neden olur. Çapraz bulaşmanın engellenebilmesi için çiğ gıdayla temas eden yüzeyler, bıçak ve diğer yardımcı ekipmanlar yıkanıp temizlendikten sonra pişmiş gıda için kullanılmalıdır.