1
Ev hanımı olarak yaşamını sürdüren Tok, geçen yıl ziraat mühendisi olan kız kardeşinin yönlendirmesiyle Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığınca desteklenen Tarımda Genç Girişimci Kadınlar Güçleniyor programına katıldı.
Bugüne kadar hiçbir tarımsal faaliyette bulunmamış, tarla veya bahçe işiyle uğraşmamış olan Tok, program kapsamında eğitimlere katıldı. Eğitimler süresince 'Acaba ne yapabilirim?' düşüncesini taşıyan Tok'a, daha önce boş zamanlarını geçirmek, ev bütçesine katkıda bulunmak için hazırladığı küçük lavanta keseleri esin kaynağı oldu.
Program kapsamında sadece meyve, sebze, hayvancılık değil çiçek konusunda da proje hazırlanabileceğini öğrenen Tok, esin kaynağı lavantaları kullanarak "kadınların herbirinin kelebek" olduğu düşüncesiyle "Lavanta Kokulu Kelebekler" adlı lavanta yetiştirme projesi hazırladı.
Projesiyle hiç beklemediği halde Türkiye birincisi seçilen Tok, aldığı yaklaşık 40 bin liralık ödül ile eşinin ailesine ait boş arazide 5 dönümlük alanda lavanta yetiştirmeye başladı.
İlk yıl biyolojik özelliği nedeniyle hiçbir ürün vermemesi beklenen bahçeden 20 kilo kuru lavanta tohumu elde eden Tok, en azından bunları değerlendirmek için lavanta keseleri yapıp satıyor. İlk yıldan elde edilen bu yüksek miktar Tok'u, gelecek yıllar için de ümitlendiriyor. Tok, gelecek birkaç yıldan sonra elde edilecek büyük hasatlarla işini çok daha geliştirmeyi, hatta ihracat yapmayı düşünüyor.
Tok, AA muhabirine, ev hanımı olarak yaşamını sürdürürken, güzel kokusu nedeniyle çamaşır dolaplarına, uyurken rahatlatıcı özelliği nedeniyle de yastık altlarına yerleştirilen nakışlı lavanta keseleri yaptığını belirtti.
Ziraat mühendisi kız kardeşinin kendisini Bakanlığın tarımda genç kadınları desteklediğine dair programa yönlendirdiğini, "En azından bir şeyler öğrenirim" düşüncesiyle eğitimlere katıldığını anlatan Tok, şöyle devam etti:
"Orada genelde katılan kadın girişimciler, zaten tarım ve hayvancılıkla uğraşan insanlardı. Hepsi programa katılmadan önce zaten akıllarında ne yapacaklarını belirlemişlerdi. Fakat ben hiç böyle işlerle uğraşmadığım için hayatımda ne tarım ne de hayvancılıkla ilgilenmediğim için bilmiyordum. Eğitimler sınasında evde kendi çapımda yaptığım lavantalı nakış keseleri hazırlarken 'Bu çiçeği neden kendim yetiştirmeyeyim?', 'Kendi ürettiğim lavanta keselere nakış işlemelerine devam edeyim' diye düşünürken böyle bir işe giriştik. Biraz araştırmayla da lavantanın Adana'da yetiştirilebileceğini öğrendim. Şimdi kendi yetiştirdiğimiz lavanta çicekleriyle süslemelerimize devam ediyoruz."
Tok, hazırladığı projeden hiç beklemediği halde önce Adana sonra Türkiye birincisi seçilerek para ödülü kazandığını anlattı.
Ödül parasıyla eşinin ailesine ait, tarımda hiç kullanılmamış boş bir araziye 5 dönüm kadar lavanta bahçesi kurduğunu anlatan Tok, "İşe yeni başladığımız için tarımsal makineler, lavanta tohumunu çıkarmak için makineler, çevre düzenlenmesi, çit çekmek gibi işlerde paramızı kullandık. Fakat tarlamızın çiçeklerimizin ilk üç yıla kadar hiçbir getirisi yok. Biz bunu bilerek işe başladık. 3 yıla kadar da büyük hasat almayacağımız için hiçbir beklenti içerisine girmiyoruz. 3 yıldan sonra inşallah çok büyük hasat ve gelirler bekliyoruz." dedi.
- İlk hasat umut verdi
Tok, hiçbir ürün beklememesine rağmen ilk yılda son derece yüksek sayılabilecek şekilde 20 kilo kuru lavanta tohumu elde ettiğini belirterek, şunları söyledi:
"Bize ilk yıl lavanta çiçeklerinden hiçbir şey beklemememizi, sadece bir iki tane koklamak için çiçekler görebileceğimizi söylediler. Fakat biz beklediğimizin çok çok üstünde güzel miktar olarak çiçekler gördük. Bu yıl ilk defa 20 kilo kadar bir lavanta hasadımız oldu. Önümüzdeki yıl bunun 4 katını, daha sonraki yıl onun da 4 katını bekliyoruz. İnşallah üçüncü yıldan sonra tonlarca lavantalara sahip olacağız. "
Lavanta tohumlarının normalde aktarlara satıldığını ancak bu yılki hasadın ilk yıla göre çok yüksek olsa da satılmak için az olduğunu anlatan Tok, bu nedenle elde ettiği tohumları zaten daha önce yaptığı gibi küçük lavanta keseleri yaparak değerlendirdiğini belirtti.
Lavanta sayesinde ev hanımlığından halihazırdaki duruma geldiğini anlatan Tok, şunları söyledi:
"Ben kadınların isteyip de başaramayacağı hiçbir şey olamayacağı düşünüyorum. Bu işlerden anlamayan ben bile işe başlayıp bir tarım işçisi oldum. Bu tarlada çapasından tut hasadına kadar her işimi yapabiliyorsam, bir kadının her şekilde istediği her işi yapabileceğini ve her kadının kendi işinin patronu olması gerektiğini düşünüyorum. Ben de bu işe başladığımda önce 'Acaba yapabilir miyim?' diye başladım. Fakat şu an kendi işimin patronu oldum bile. Şu an çalışan işçilerim var ve daha da büyüyeceğime inanıyorum." (AA)