1
Anlaşma metninde Türkiye'nin hemen hemen bütün istekleri İsrail tarafından kabul edilmiş görünüyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun 2013 yılının Mart ayında Mavi Marmara baskını ve İsrail askerlerinin yaptığı katliam sebebiyle özür dilemesi, diplomatik çevreler tarafından normalleşmeye yönelik iyi bir fırsat olarak değerlendirilmiş ama gelişmeler hiç de beklendiği gibi olmamıştı.
Alt seviyede diplomatik çabalar gösterilse de mesele hep masada kaldı. Ancak son bir yıldır devreye giren çeşitli uluslararası Yahudi kuruluşları, Türkiyeli ve İsrailli iş adamları süreci hızlandırdı. Ve Türkiye-İsrail mutabakatında sona gelindi. Anlaşmanın bugün-yarın imzalanacağı ve çok önemli başlıkları içerdiği bildiriliyor.
Diplomatik kaynaklardan edindiğim bilgilere göre mutabakatın ana hatları şöyle:
1- Netanyahu’nun üzerinde anlaşmaya varılan tazminat tutarını imzalaması.
2- Gazze’deki İsrail kuşatmasının ve ablukasının tedrici olarak kaldırılması.
3- Ablukanın, özellikle Türk gemileri için kaldırılması ve Gazze’nin yardıma açılması. Bu yardımın hayata geçirilmesinde Türk gemilerinin Gazze limanlarına yanaşabilmesi, taşınan malzemelerin İsrail ile iş birliği içinde aktarılması gibi konuların pratik uygulaması taraflar arasında detaylandırılacak.
4- Gazze’nin yeniden inşasının yine İsrail ile iş birliği içinde yürütülmesi. TOKİ’nin bu konuda devreye girmesine taraflar sıcak. Yeniden inşa sürecinde Gazze’ye enerji götürülmesi hususu da var. Türkiye uzun süredir Gazze açıklarında yüzen elektrik santralları öneriyordu.
5- Mescid-i Aksa’da geçtiğimiz yıl meydana gelen vahim hadiselerin (İsrail askerlerinin Mescid-i Aksa’yı basıp talan etmesi) yeniden yaşanmaması için tedbirler alınması. İsrail Mescid-i Aksa’nın kutsallığını tanımayacak ve korunmasına katkı sunacak.
Bilindiği üzere 10 Şubat 2016 tarihinde ABD’deki 51 büyük Yahudi kuruluşunun çatı örgütü Başkanlar Konseyi’nin en kritik ismi olan ve İsrail Başbakanı Netanyahu’ya yakınlığıyla tanınan Malcolm HoenleinTürkiye’ye gelmiş ve heyet üyeleriyle birlikte Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile çok kritik bir görüşme yapmıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan son ABD gezisinde yine Hoenlein ile bir araya gelmiş ancak görüşmenin detayları basına açıklanmamıştı. Hoenlein’ın mülakatlarından anlıyoruz ki kendisi adeta Netanyahu’nun diplomatik temsilcisi gibi ve onun adına görüşmeleri yürütmüştü.
Örneğin Hürriyet’ten Cansu Çamlıbel’e verdiği röportajda üzerinde tartışılan plânın büyük ölçüde Gazze’ye enerji götürmeyi hedefleyen somut önerilerle ilgili olduğunu, varılacak anlaşmanın Gazze’ye götürülecek malların içeriğine dair sorumluluk ve o malların sadece amacına uygun kullanılacağına dair garantiler içerdiğini söylemişti. Hoenlein bu açıklamayı Türkiye’deki görüşmeden sonra yapmış ve “bugüne kadarki görüşmelerin bu denli somut olmadığını” belirterek gelinen noktanın önemli olduğunun altını çizmişti. ABD’deki toplantı da pürüzlerin giderilmesi konusundaki mutabakatı içeriyordu.
Varılacak mutabakatın ardından Türkiye-İsrail arasındaki ilişkilerin yeniden büyükelçilik seviyesine çıkması, daha önceden yapılmış anlaşmaların revize edilerek devamının sağlanması bekleniyor. Bu arada İsrail’in büyük önem verdiği Gazze açıklarındaki doğalgaz yataklarından çıkacak gazın aktarımı ile ilgili önemli gelişmelerin olacağı da çeşitli kaynaklar tarafından aktarılıyor.
Ve son bir nokta. Türkiye İsrail’in Hamas hassasiyetine daha anlayışla yaklaşmayı ve Gazze yönetimiyle ilişkilerin sağlıklı gelişmesine katkı sunmayı vadediyor. Hatırlanacağı üzere Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Başbakanlığı döneminde İsrail ile Hamas arasında bir uzlaşma sağlanabilmesi için geçmişte büyük çaba göstermiş, ancak tam sona gelindiğinde İsrail Gazze’yi bombalamaya başlamıştı. Zaten Davos’taki ünlü one minute çıkışı da bu tarihten sonra olmuştu.
NETANYAHU’NUN DİPLOMATİK TEMSİLCİSİ
Amerikalı Yahudilerin çatı kuruluşu Ulusal Liderlik Konseyi Başkanı Stephen M. Greenberg ve Başkan Yardımcısı Malcolm Hoenlein, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmüştü. Özellikle Netanyahu’ya yakınlığıyla tanınan Malcolm Hoenlein, anlaşmanın sağlanması için Türkiye’ye gelmiş ve heyet üyeleriyle birlikte Erdoğan ile çok kritik bir görüşme yapmıştı. KAYNAK: TÜRKİYE