ŞENAY BÜYÜKKÖŞDERE
Kardeş ülke Azerbaycan’ın devlet petrol şirketi Socar, Türkiye’nin en büyük yabancı yatırımcısı konumunda. 2008’den bu yana şirketin Türkiye pazarına yaptığı yatırım 12.6 milyar doları buldu. Önümüzdeki 2 yılda bu rakam 19.5 milyar dolara çıkacak. Socar Türkiye CEO’su Zaur Gahramanov, Azerbaycan’ın Türkiye’yi ‘dünyaya açılan kapısı’ olarak gördüğünü belirterek, “Azerbaycan ve Türkiye etrafımızı çeviren kaos ortamı içinde iki stabil ada. Türkiye son dönemde yaşanan olaylardan güçlü çıkmayı başardı. Biz de Azerbaycan olarak Türkiye’nin güçlü olmasını istiyoruz. Birlikte Avrupa’nın enerji haritasını değiştirecek yatırımlara imza atıyoruz” diyor. Zaur Gahramanov’la enerji piyasasını konuştuk.
CARİ AÇIĞI KAPATMAK İÇİN
-STAR Rafineri’nin faaliyete geçmesi Türkiye için ne ifade ediyor?
Bizim bütün yatırımlarımız Türkiye’nin cari açığını kapatmaya yönelik yatırımlar. Türkiye’nin cari açığının 11.5 milyar doları petrokimya sektöründen geliyor. STAR’ın devreye alınmasından sonra Türkiye 1.5 milyar dolar daha az ithalat yapacak. Yani 2019’dan itibaren Sadece STAR’dan cari açığa yıllık 1.5 milyar dolarlık bir katkı sağlıyor olacağız. Ayrıca 2017’de Aliağa’da 51 megavatlık rüzgar santrali yaptık. Yine Aliağa’da yaptığımız Petlim, Ege Bölgesi’nin en büyük konteyner terminali oldu. Petlim’den önce buraya büyük gemiler gelemiyorlardı. Lojistik trafiği İstanbul üzerinden dönüyordu. Petlim’le birlikte konteyner başına 150-200 dolar ilave değer sağlıyoruz. Bu konteyner terminaline de 400 milyon dolar yatırım yaptık.
BU COĞRAFYADA BÖYLE PAZAR YOK
- Bu arada Türkiye’nin en büyük yabancı yatırımcısı oldunuz… Bu böyle devam edecek mi?
2008’den bu yana Türkiye’ye 12.6 milyar dolarlık yatırım yaptık. 2016’da tüm Türkiye’ye yapılan yabancı yatırımların yüzde 51’i SOCAR’ın yatırımıydı. İnanıyorum ki 2017’de de böyle olacak. 2020 itibarıyla ise yatırım tutarımız 19.5 milyar dolara ulaşacak. Biz Türkiye pazarına , ülkenin potansiyeline, ekonominin büyümesine çok inanıyoruz. Her ekonomide dalgalanmalar olabilir. Türkiye 81 milyonluk nüfusa sahip 2030’da 100 milyona çıkabilir. Bu coğrafyada böyle bir pazar daha yok. Ayrıca coğrafya olarak da Türkiye, Azerbaycan için çok önemli. Azerbaycan Hazar Denizi’nin kenarında kalmış bir ülke gibi. Bizim için Türkiye bütün petrol boruları, gaz boruları, Bakü Tiflis Kars Demir Yolu’yla Azerbaycan’ın dünyaya açılan kapısı gibi.
BU PROJELER TÜRKİYE’SİZ OLMAZ
- Peki önümüzdeki dönemde Türkiye’nin dünya enerji haritasında farklı bir konumu olabilir mi?
Türkiye hem gazda hem petrolde ithalatçı konumundaydı. Şimdi bu değişiyor. Devlet bununla ilgili adımlar atıyor. Biz SOCAR olarak bu proseslerin hepsinde varız. Türkiye Azerbaycan’la birlikte son yıllarda Avrupa enerji haritasının değiştirecek projelere el attı. Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı bunlardan biri. Hazar Denizi’nin, Türkmenistan’ın petrolünü bu hatla dünyaya ulaştırdık. TANAP’la Hazar Denizi’nin gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya gidecek. Bakü Tiflis Kars Demiryolu Hattı ise Çin’den Londra’ya giden İpek Yolu’nun bir parçası. Türkiye bu projelerde en önemli oyuncu. Türkiyesiz bu projeler olmaz.
YENİ BİR PETKİM DAHA YAPACAĞIZ
- Bu arada Petkim’de de yatırımlar sonuçlarını vermeye başladı mı?
Biz Petkim’i 2008’de aldık. 10 sene boyunca her yıl Petkim’e 100 milyon dolar yatırım yaptık. Ve bunun neticesinde Petkim’de 2 yıldır iyi bir tablo görüyoruz. Petkim Türkiye’de petrokimya konusunda tek bir şirket. Türkiye’nin ancak yüzde 17 ihtiyacını karşılıyor. Biz yeni yatırımlarla bunu yüzde 35-40’a çıkarmak istiyoruz. Petkim gibi bir şirket daha yapmak istiyoruz. STAR 10 milyon ton kapasitesi olan bir rafineri. Oradan gelen ürünler hem Petkim’de hem yapmayı planladığımız yeni petrokimya tesisinde işlenebilir.
- Ne kadarlık bir yatırım olacak bu. Ne zaman başlayacaksınız?
Minimum 1.5 milyar dolarlık bir yatırım. Bu yılsonunda düğmeye basabiliriz. 4 yıllık bir yatırım sonucunda 2022 yılında hayata geçebilir.
Azerbaycan ve Türkiye etraftaki kaos ortamı içinde iki stabil ada. Türkiye bu olaylardan güçlü çıkmayı başardı.
PO’YU “PAHALIYA ALDILAR” DİYEMEM
- Petrol Ofisi’nin satışında siz de talipler arasındaydınız. Bir dağıtım şirketi alma konusunda defteri kapattınız mı?
Biz Petrol Ofisi’ne bir ‘Türk şirketi’ gözüyle baktık. Onu alan şirket, uluslararası bir ticari şirket. Onlar PO’ya uluslararası cepheden baktı. Ve bu paketin içine uluslararası vizyonu da koydular. Aslında bunu biz de yapabilirdik. Sonuçta biz uluslararası bir kuruluşuz. Ama yapmadık. Dolasıyla Hollandalılar PO’yu pahalı aldılar diyemem.
- Peki incelemelere başladınız mı?
Biz incelemelere 2 sene önce başladık.
Hükümetin desteğinden çok memnunuz. Çünkü biz yatırımcıyız ama aynı zamanda Azerbaycan’lıyız yani kardeşiz.
UÇMAK İÇİN PETROL GEREK
Dünyada insanlar 1900-2000 arasında yaşanan gelişimi 2000’den 2010’a kadar, 2000-2010 arasındaki gelişimi ise 2010-15 arasında yaşadı. Bu 5 yıllık gelişme ise 2016’da bir yılda yaşandı. Artık büyük bir yoldayız ve emeklemekten koşmaya geçtik, bir sonraki adım da uçmak olacak. Ve uçmak için de petrol lazım.
PETKİM’İN DİJİTALLEŞME BÜTÇESİ 50-60 MİLYON DOLAR
- 50 yıl sonra petrol hala var olacak mı ya da eski tahtını koruyabilecek mi?
Olacak. Elektrikli arabalar, yenilenebilir enerji araçlar piyasanın belli bir bölümünü alacak elbette. Ham petrolün eski değeri kalmayacak ama son ürünlerde petrol yine lazım olacak. Bu yüzden bundan sonra petrol şirketleri daha büyük yatırımlar yapmak zorunda kalacaklar. 2016’da 20 milyon kişinin işini robotlar aldı. Dünya değişiyor, her şeye hazır olmak lazım. Biz de djitalleşen dünyaya karşı önlemimizi alıyoruz.
- Ne gibi önlemler alıyorsunuz?
Dijitalleşme prosesimizi başlattık. Tüm altyapımızı dijital platforma taşıyıp, Türkiye’de ilk full dijital şirketi olmayı planlıyoruz, Sadece Petkim’in dijitalleşme bütçesi 50-60 milyon dolar.
Türkiye’de 40 bin kişiye çörek veriyoruz (istihdam sağlıyoruz) Bu rakamı yeni yatırımlarla artırmayı planlıyoruz.
AVRUPA’DAN ÇİN’E FİBER KÖPRÜSÜ
-Bu arada bir de fiber şirketi kurdunuz. Bu şirketle neler yapacaksınız?
- Bu bizim için yeni bir iş kolu. SOCAR Fiber diye bir şirket kurduk. 80 milyon euroluk bir fiber projemiz var. TANAP’ın tam yanında, Türkiye’nin bir sınırından diğer sınırına fiber optik kablo döşüyoruz. Türk Telekom’dan sonra bunu yapan tek şirket biziz. Bu Frankfurt’u Şangay’a bağlayacak büyük bir projenin parçası. Türkiye hattı bitmek üzere. Projenin tamamı hayata geçerse, maliyeti 1 milyar doları bulur.
Azerbaycan Hazar Denizi’nin kenarında kalmış bir ülke gibi. Türkiye bizim dünyaya açılan kapımız