1
Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği’ni yayımlamasıyla, çalışma hayatında işçi kiralama dönemi başladı. Çalışma hayatında köklü değişiklik yapacak yeni düzenlemeye göre, artık işyerlerinde toplam çalışan sayısının yüzde 25’ine kadar geçici işçi çalıştırılabilecek.
Sürekli çalışan işçi sayısı 10 veya daha az kişi olan işyerleri ise 5 işçiye kadar geçici işçi istihdam edebilecek. Bir işçisi olan işveren de 10 işçisi olan işveren de 5 geçici işçi çalıştırma hakkına sahip olacak. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, Türkiye’de Temmuz ayı itibarıyla 1 milyon 712 bin işyeri bulunuyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç ve Tahsin Akça'nın haberine göre bunlardan 1 milyon 468 bin işyerinde 9 veya daha az kişi çalışıyor. Türkiye genelindeki 14 milyon 67 bin işçinin 3 milyon 958 bini 9 veya daha az işçisi bulunan işyerlerinde çalışıyor.
Sayıları 1.5 milyona ulaşan küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ), sürekli işçi çalıştırarak yılın 12 ayı personel ücreti ödemek yerine sadece işlerinin yoğun olduğu dönemlerde geçici işçi çalıştırabilecek. Bu, KOBİ’lere kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi yükümlülüklere katlanmadan işçi çalıştırma olanağı sağlayacak.
İşçi sayısı 10 ve altındaki işyerlerinin her biri 5 geçici işçi çalıştırma olanağına sahip olacağından, KOBİ’ler sürekli çalıştırmak zorunda oldukları işçilerin bir kısmını atıp 7.5 milyon kişiye kadar geçici işçi çalıştırabilecek.
Yasaya göre, geçici işçi çalıştırma konusunda her ne kadar doğum ve analık izni ile askerlik ve mevsimlik işçilik gibi sınırlamalar varmış gibi görünüyorsa da “işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ‘öngörülemeyen’ şekilde artması halinde” de geçici işçi çalıştırılabilecek.
“Öngörülemeyen” ifadesinin, tüm KOBİ’lerin diledikleri zaman geçici işçi çalıştırmalarına olanak sağlayacağı belirtiliyor.
İŞTEN ÇIKARAN 6 AY SONRA İŞÇİ ALABİLECEK
Bir işveren sürekli çalışan işçisini işten çıkardıktan 6 ay sonra geçici işçi işe alabilecek. Daha erken bir tarihte kiralık işçi alması söz konusu olamayacak.
ÜCRETİNDEN GEÇİCİ İŞÇİ ÇALIŞTIRANLAR DA SORUMLU
Geçici işçiler ücretlerini, kendilerini geçici olarak çalıştıran işverenlerden değil, özel istihdam bürosundan alacak. Ancak, geçici işçi çalıştıran işveren, işçinin ücretinin ödenip ödenmediğini her ay kontrol edecek. Ücret ödenmemişse, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek suretiyle işçinin parasını doğrudan banka hesabına yatırabilecek.
İşyerinde asıl işçilere tanınan yemek, ulaşım, kreş gibi hizmetlerden geçici işçiler de yararlanacak. Geçici işçiler, çalışmadıkları dönemde ise özel istihdam bürosundaki eğitim ve çocuk bakım hizmetlerinden faydalanacak. Geçici işçi çalıştıran işveren, işyerine eleman alacaksa bu durumu geçici işçisine bildirmek zorunda olacak.
Geçici işçiler, özel istihdam bürosundan talep oldukça bir işte çalışabilecek. Örneğin A firmasında 6 ay çalışan bir işçinin yeniden bir işte çalışabilmesi için başka bir firmadan geçici işçi talebi olması gerekecek. Talep gelinceye kadar bekleyecek.
Yönetmeliğe göre, geçici işçi ile özel istihdam bürosu arasında yapılacak iş sözleşmesinde, işçinin ne kadar sürede işe çağrılmaması durumunda sözleşmeyi “haklı nedenle” feshedebileceği belirtilecek. Belirlenecek süre 3 ayı geçemeyecek.
Bu durumda, eğer işçi özel istihdam bürosuna bağlı olarak en az 1 yıl çalışmışsa, kıdem tazminatı alabilecek.
Fakat özel istihdam bürosu işçi ile imzalayacağı sözleşmeyi sadece geçici işçi talebi olan dönemle sınırlı tutarsa, işçinin kıdem tazminatı hakkı doğmayacak. Yönetmelikte, bu konuda engelleyici bir hüküm bulunmuyor.
DOĞUM İZNİ VE ASKERLİK BİTENE KADAR
Geçici işçiler, doğum ve analık iznine çıkan kadın ile askere gidenler işe dönene kadar çalışabilecek. Mevsimlik tarım ve ev hizmetlerinde çalışanda süre şartı aranmayacak.
TOPLU İŞÇİ ÇIKARANA 8 AY GEÇİCİ İŞÇİ YASAĞI
Sürekli işçilerini topluca işten çıkaran işverenler, 8 ay geçmedikçe geçici işçi çalıştıramayacak. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşları ile yer altı maden işlerinde geçici işçi çalıştırmak yasak olacak.
Grev ve lokavt uygulanan işyerlerinde de işyeri güvenliği gibi nedenler hariç geçici işçi çalıştırılamayacak.
ASGARİ ÜCRETİN ALTINDA ÜCRET DAYATANA GEÇERSİZ
Özel istihdam büroları geçici işçilere sözleşme dayatamayacak. İşçinin sigortasız çalıştırılması, sendikaya üye olması veya olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesini öngören sözleşmeler geçersiz sayılacak.
Bir işverenin veya iş arayanın diğer özel istihdam bürolarından hizmet almasını yasaklayan sözleşmeler de geçersiz kabul edilecek.
ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARINA ÜCRET KISITLAMASI
Özel istihdam büroları işe yerleştirdiği kişilerden ve geçici işçilerden herhangi bir “hizmet bedeli” alamayacak. Fakat profesyonel sporcu, teknik direktör, antrenör, manken, fotomodel ve sanatçılar ile genel müdür veya bu göreve eş ya da daha üst yönetici pozisyonlarında işe yerleştirilen kişilerden ücret alabilecekler.
GEÇİCİ İŞÇİNİN PATRONU ARTIK BÜRO
Özel istihdam bürosu, geçici işçi ile “iş sözleşmesi”, geçici işçi çalıştıran işverenle de “geçici işçi sağlama sözleşmesi” imzalayacak. İşçi, geçici çalıştıracak işverenle sözleşme imzalamayacak.
Patronu, özel istihdam bürosu olacak. Sözleşmeye, işçinin, geçici çalıştığı işveren veya farklı bir işverenin işyerinde çalışmasını engelleyen hüküm konulamayacak.