Londra’daki ‘finansal virüs’ün koronadan beter olduğu, önceki gece bir kez daha ortaya çıktı. Londra merkezli bazı bankalar ellerinde TL olmadığı halde, ‘serbest piyasa ekonomisini hiçe sayarak talep oluşturup doları 7.25 liraya kadar yükselttiler. Ancak satın aldıkları döviz için Türk bankalarına ödemeleri gereken TL’yi daha önce Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) attığı adımlar nedeniyle swap piyasasından da bulamadılar. Bunun üzerine yükümlülüklerini yerine getiremediler. Hatta Merkez Bankası’nın EFT sisteminin kapanış saatini uzatmasına rağmen temerrüde düştüler.
BDDK HEMEN DEVREYE GİRDİ
Bankaların ellerinde TL olmadan yaptıkları bu hareket karşılıksız kalmadı. BDDK, Türk bankalarına döviz işlemleri kaynaklı TL yükümlülüklerini vadesinde yerine getirmeyen BNP Paribas SA, Citibank NA ve UBS AG’ye işlem yasağı getirdi. BDDK, “Yurtdışında kurulu bu bankalar ile bir bacağı TL olan döviz işlemi yapılmayacak” açıklamasında bulundu. BDDK daha önceki saldırılarda da bir takım adımlar atarak kur ataklarını hafifletmişti.
BDDK’nın dünkü adımı sonrası da dolar 7.26 liradan 7.10 liraya indi.
BU OPERASYON İLK DEĞİL
Bilindiği gibi ilk kur saldırısı 9-13 Ağustos 2018’de yaşanmıştı. 9 Ağustos’ta 5.53 lira olan dolar 13 Ağustos gecesi 7.23 liraya kadar çıkarılmıştı. Bu saldırının ardından BDDK yurtdışı swap olanaklarını kısarak TL’de spekülatif alım yapmak isteyen yabancı yatırımcılara karşı set çekti. Yani bankaların yurtdışına TL vermesini kısıtladı. Bu adım sonrası ikinci kur saldırısı ise 2019’daki 31 Mart yerel seçimleri öncesi oldu. Doları 5.47 liradan 5.76’ya çıkardılar. Ancak BDD’nın swap adımı nedeniyle TL bulamadıkları için temerrüde düşerek ve Londra piyasasında yüzde 1000’i aşan faizlerle Türk Lirası bulmaya çalışmışlardı. 3. saldırı ise 10 Ekim 2019’da oldu. Dolar 5.80 liradan 5.90 liraya çıktı. Ancak swap kanalı kuruduğu için yine başarı sağlayamadılar. Dolar yeniden düştüğü için de o tarihlerde 15 milyar dolar zarar ettiler. Son saldırı ise dün gerçekleşti. Ellerinde para olmadan döviz talebi oluşturup döviz manipülasyonu yapmaya kalktılar ancak BDDK’nın kararıyla Türkiye kapıları tamamen kapandı. Uzmanlar bu bankaların artık manipülasyon yapamayacağını belirtiler.
ZAMANLAMA DİKKAT ÇEKİYOR
Ekonomistler yaşanan kur saldırısının Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın önceki günkü yatırımcı toplantısına denk gelmesinin çok manidar olduğunu belirtiyor. Ekonomist Rahmi İncekara, saldırının Albayrak’ın, swap anlaşması ile ilgili açıklamasının hemen ardından geldiğini belirterek “Swap yapılmaya çalışılırken bu saldırıyı gerçekleştirerek kısa süreli bundan yararlanmaya çalıştılar” dedi. Prof. Dr. Kerem Alkin “Finans çevrelerindeki spekülatörler Türkiye’yi IMF ile anlaşma yapmaya yönlendirmek istiyor’’ dedi.
BDDK’YA GENİŞ YETKİ
Bankacılık Kanunu’na şubat ayında eklenen “Finansal piyasalarda manipülasyon ve yanıltıcı işlemler” ile ilgili maddenin ardından dün Resmi Gazete’de konuyla ilgili bir yönetmelik yayınlandı. Yönetmelik BDDK’ya manipülasyon ve yanıltıcı işlem ve söylemleri belirlemede geniş yetkiler tanımlıyor. Düzenleme döviz kuru fiyatı üzerinde belirtilen görüşlere ilişkin de kapsamlı maddeler içeriyor. Düzenlemeye aykırı davranışlarda bulunanlara gelirinin yüzde beşine kadar para cezası uygulanacak.