Yaylalarda Renkli Gelenek: 'Koç Katımı'

Kentte, kuzulama döneminin bitmesinin ardından yavrulama zamanın denetim altına alınması için sürüden ayrılan koçların yeniden dahil edilmeleri nedeniyle hayvanlarını yaylaya çıkaranlar bir dizi ritüel düzenleniyor. Oldukça eskiye dayandığı bilinen bu geleneğin devam ettiği yerlerden biri de Tunceli’nin Pülümür İlçesi’ne bağlı Hel Yaylası. Katım nedeniyle erkek yaylacılar, sabahın erken saatlerinde boyadıkları koçların vücutlarına desenler çizip boyunlarına elma asıyor. Kadınlar ise, gelecek yılın bereketli geçmesi amacıyla "Kömbe" pişirip başta çocuklar olmak üzere yaylacılara dağıtıyor. Ritüel, koçların çocuklar tarafından sürüye katılmasıyla sona eriyor. Kimi çocuklar sürüye katılan koçlara binerken kimileri de boyunlarına asılan elmaları almak için birbirleriyle yarışıyor.

"Geleneği devam ettirmeye çalışıyoruz"

Koç katımının oldukça eski bir gelenek olduğunu anımsatan Özer Gündoğdu, “Eylül aylarında koç katımı yapılır. Yaylaya geldiğimiz zaman koçları sürüden ayırırız. Koç katımı eski bir gelenektir. Katım öncesi koçlar boyanır. Şöyle bir benzetme yapalım, genç biri yeni evlendiği zaman kına sürülür ya bu da onun bir benzetmesidir. Boyunlarına elma takarız. Evde ´bıcik´ dediğimiz niyaz yapılır ve komşulara çocuklara dağıtılır. Yıllardan bu yana devam eden bir gelenektir. Biz de elimizden geldiğince devam ettirmeye çalışıyoruz. Elmayı ipe takıp koçların boynuna asıyoruz. Ondan sonra koçları bırakıyoruz ve çocuklar onları kovalamaya başlıyor. Çocuklar da koçların boynundan elmayı söküp yiyorlar” diye bilgi verdi.

Koç salımı sonrası elmayı almayı başaran çocuklardan Nehir Demir “Babamlar, koçları tutup boyunlarına elma astılar. Sürünün içine saldılar bizler de peşlerinden koştuk. İlk elmayı kim kapacak diye birbirimizle yarışıyorduk. İlk yakalayan ben oldum. Bunun bana şans getireceğine inanıyorum” ifadelerini kullandı.

Çocuklardan İlkcan Demir de, “Biz her sene koçların peşinden koşuyoruz. Babamlar koçları boyuyor ve daha sonra koçları koyunların içine salıyor. Bizler de peşinden koşup elmayı yakalıyoruz. Bunun bize şans getireceğini düşünüyoruz” şeklinde konuştu.

Koç katımı nedeniyle kömbe pişiren yaylacılardan Sevim Gündoğdu ise, “Koçların niyazını yaptık. Niyazımızı komşulara, çocuklara dağıttık. Eskiden gelen bir geleneğimiz bu. Koçlar için lokma dağıtıyoruz çünkü onlar bizim rızkımızdır” dedi.