Tuvalet Yazılarının Atası Bulundu

Antalya’nın Gazipaşa ilçesine bağlı Güney Mahallesinde bulunan ve tarihi M.Ö. 300 yıllarına dayanan Antiocheia Ad Gragum kentinde 2005 yılından bu yana sürdürülen kazı çalışmaları bu yıl da devam ediyor. Kentin hamam bölümünde bu yıl yapılan kazılarda Latrinas adı verilen tuvalet bulundu. Erkeklerin toplu olarak kullandığı öğrenilen tuvaletin zeminine Genç Roma döneminde işlendiği düşünülen mozaikler ise hayret uyandırdı. Latrinalarda zamanın güncel olaylarıyla dalga geçilen karikatürlere rastlanıldı. 

Nebraska Üniversitesi’nden Prof. Dr. Michael Hoff’un başkanlığını yaptığı kazılarda, eski alanların restorasyonu ve yeni alanların keşfedilmesi için çalışmalar yürütülüyor. Yaklaşık iki ay sürecek kazı çalışmalarına bu yıl yaklaşık 100 öğrenci ve arkeolog katılıyor. Kentin hamam bölümünde bu yıl yapılan kazılarda Latrinas adı verilen tuvale bulundu. Erkeklerin toplu olarak kullandığı öğrenilen tuvaletin zeminine işlenen mozaikler ise hayret uyandırdı. Döneme ait dini ve güncel olayların günümüz değimiyle karikatürize edildiği mozaiklerde Zeus ve mitolojik figürler abartı ve alaycı şekillerle resmedilmiş.

Çalışmalar hakkında bilgi veren Prof. Dr. Michael Hoff, “Burası orijinalinde Romalıların hamamı, yıkandıkları, sosyalleştikleri birlikte vakit geçirdikleri bir alan. Fakat Geç Roma döneminde erken Bizanslıların Roma inancını terk edip, tek tanrı inancına geçince böyle bir yapıyı artık hamam olarak veya sosyalleşme alanı olarak değil de farklı bir amaç için değerlendirdiklerini görüyoruz. Buraları seramik atölyeleri olarak kullanmışlar. Kireç ve tuğla gibi malzemelerin üretildiğini görüyoruz. Kentin hamamının Geç Roma döneminde kentin ihtiyaçlarına üretmek için bir sanayi kentine dönüştürüldüğünü görüyoruz” dedi.

Bulunan latrinas hakkında da bilgi veren Hoff şunları söyledi: “Bu senenin en önemli buluntularından bir tanesi Latrinas adı verilen tuvaletlerin zemine resmedilmiş mozaikler. Burası sadece erkeklere özel bir bölüm. Bu tuvaletin tabanı mozaik kaplı. Burada antik dönemden mitolojiden bazı sahneler resmedilmiş. Normalde buralar pis yerler oldukları için mitolojide kötü tehlikeli şeylerle bağdaştırılırlar. Buradaki Latrinada ise yapılan mozaiklerde bu konularda dalga geçilmiş. Çalışmalarımızda iki sahne ele geçirdik. Birisi tam olarak duruyor ama bir tanesi biraz tahrip olmuş durumda. Bir sahnede mitolojideki Ganymedes’in Zeus tarafından kaçırılma sahnesi yer alıyor. Ganymedes yakışıklı güzel bir çocuk. Zeus da kartal kılığına girerek Olympos’taki sarayına kendilerine şarap servisi yapsın diye kaçırıyor. Sahnemizden birisi bu. Fakat Zeus normalde kartal olmasına rağmen burada balıkçıl bir hayvan gibi resmedilmiş. Yani onunla alay edilmiş. Diğer sahnede ise Narkissos var. Narkissos kendisini çok güzel çok çekici ve yakışıklı bulan bir karakter. Lanetleniyor ve kendisinin sudaki yansımasına aşık olarak, ona bakmaktan kendini alamayarak burada ölüyor. Ve narsistik de buradan geliyor. Fakat Narkissos mitolojide çok yakışıklı ve beğenilen birisi olmasına rağmen bu mozaiğimizde o kadar yakışıklı tasvir edilmemiş. Karga burunlu göbekli yani çirkin diyebileceğimiz bir figüre sahip. Buradaki halkında bu olaylara karşı bakış açısını tuvalette iken bunlarla eğlendiğini ve onlarla dalga geçtiğini anlamamızı sağlıyor. Bu yönüyle de nadir bulunan mozaiklerden birisidir.”

O dönemde yaşayanların zamanla inandıkları değerlerle bakış açılarının değiştiğini dile getiren Hoff, “Zamanla dine bakış açısı, mitolojiye bakış açısı, olaylara bakış açısı değiştiğinde tabi mitolojik olaylara da bakış açıları değişiyor. Burada çalışan kişilerinde bu olaylara karşı bakış açısının değiştiğini gösteriyor. Yoksa bunlar burada yaşayan insanların geçmişte dininin bir parçası olan şeyler. Onlardan beslenen bir toplum. Ama zamanla bu olaylara bakış açılarının değiştiğini bize gösteriyor. Geçmişteki inanışları ile dalga geçmeye başlamışlar. Naskissos figürünü gerçek bir figürün alaycı bir biçimde yaklaşılarak, çirkinleştirilerek resmedilmesi karikatüristlerin olduğunu gösteriyor” diye konuştu.